Հարցազրույց18:07, 21 Ապրիլ 2023
Արիս Նալջը. «Եթե Թուրքիա-Հայաստան սահմանը բացվի, ապա կբացվի նորընտիր նախագահի կողմից»
Ermenihaber.am-ը իրականացնում է հարցազրույցներ Հայաստան-Թուրքիա հարաբերությունների կարգավորման, այդ համատեքստում՝ Հայոց ցեղասպանության հարցի դրսևորման և վերջերս պետական պաշտոնյաների կողմից հնչեցվող Հայաստան-Թուրքիա սահմանի հնարավոր բացման վերաբերյալ:
Այս հարցազրույցի շրջանակներում մեր հարցերին պատասխանել է «Artıgerçek» պարբերականի հոդվածագիր պոլսահայ Արիս Նալջըն:
- Հայաստանի և Թուրքիայի միջև սկսված հարաբերությունների կարգավորման գործընթացի շրջանակներում, ինչպե՞ս կողմերը կկարողանան լուծել Հայոց ցեղասպանության վերաբերյալ առկա տարաձայնությունները: Ի՞նչ եք կարծում:
- Չեմ կարծում, թե այս հարցի շուրջ տարակարծությունները հնարավոր կլինի լուծել: Այն պարագայում, երբ Թուրքիան շարունակում է ժխտողական քաղաքականություն վարել անհնարին է խոսել ինչ-որ լուծման մասին: Իսկ ցեղասպանությունը Թուրքիա-Հայաստան հարաբերությունների կարգավորման գործընթացում մեկ այլ տեղում է գտնվում: Վերջին կարգավորման գործընթացում երկու պետություններն էլ փորձում են պատմական հարցերը դուրս մղել և կարծես՝ այդ հարցում վճռական են: Ի վերջո, եթե անգամ երկու երկիր հարևան, կամ թշնամի են, սահմանները հնարավոր է բացվեն և բաց մնան: Չնայած Թուրքիայի և Հունաստանի միջև տարիներ ձգվող խնդիրներին՝ երկու երկրների միջև առկա է դիվանագիտական հարաբերություններ: Առաջնորդվելով այս օրինակով, կարող ենք գալ այն կաիծիքին, որ ներկայիս կարգավորման գործընթացում ցեղասպանության հարցը քննարկման դրված չէ: Այնուամենայնիվ, եթե օրը գա և Թուրքիան ցանականա շարունակել բանակցությունները, կամ խուսափել դրանցից, դա անպայման կապելու է ցեղասպանության հարցի հետ:
- Ըստ Ձեզ, ներկայումս Թուրքիայի կողմից հայկական սփյուռքի նկատմամբ վարած քաղաքականությունը ինչպե՞ս կազդի կարգավորման գործընթացի վրա։
- Իրականում սա ցույց է տալիս, որ Թուրքիան տարանջատում է իր հարաբերությունները հարևան Հայաստանի և Սփյուռքի հետ: Թուրքիան, կենտրոնանալով Հայոց ցեղասպանությանն առընչվող օրինագծերրի վրա, ցանկանում է ցույց է տալ, որ սփյուռքը ռևանշիստական կառույց է: Այնուամենայնիվ, սփյուռքահայերի օրինական պայքարը սա ի չիք է դարձնելու: Կարգավորման գործընթացում սփյուռքը ավելի զուսպ դեր պետք է ունենա: Ի վերջո գործընթացն ընթանում է երկու պետության միջև: Այդ պետություններն ունեն իրենց բյուրոկրատիան և իրենց գործելաոճը: Իսկ սփյուռքը ժողովուրդ է: Ես ցեղասպանության հարցում տարանջատում եմ հայ ժողովուրդին և պետությանը: Պետությունը մի գործիք է, իսկ ժողովուրդը՝ գոյություն: Գուցե ոմանք համակարծիք չլինեն ինձ հետ, սակայն ըստ իս՝ Հայաստան պետությունը գոյություն ունի, որպեսզի պաշտպանի հայ ժողովրդի շահերը: Այն (Հայաստան պետությունը-խմբ․) պետք է հարաբերություններ հաստատի հարևան երկրների հետ, նույնիսկ, եթե վերջինս թշնամի է: Մյուս կողմից, սփյուռքը, որը Հայաստանը համարում է որպես պետություն, ավելի շատ հայ բնակչություն ունի, քան վեջինս: Եթե այսօր աշխարհում 11 միլիոն հայ է ապրում, դրա միայն 3 միլիոնն է բնակվում Հայաստանում: Սփյուռքը նույնպես սա գիտակցում է և պետք է գործի որպես վերպետական համակարգ: Սա էլ ի ցույց կդնի այն, որ ցեղասպանության ճանաչման սփյուռքի պահանջը ողջամիտ է և օրինական:
Թուրքական պետությունը, որը կարգավորման գործընթացում կարողանում է այսպիսի տարանջատում կատարել, ավելի հեշտ առաջ կշարժվի: Սա շատ լավ գիտի նաև Թուրքիայի դիվանագիտությունը: Սակայն նա տեսնում և գիտակցում է այնքան, որքան վերջինս է կամենում: Վերջիվերջո, եթե այս գործընթացը անհաջողության մատնվի, դա կլինի Թուրքայի պատճառով:
- 2023-ին Հայաստանը և Թուրքիան ամենաբարձր մակարդակներով անդրադառնում են սահմանի բացմանը: Հավանակա՞ն է, որ այս տարի սահմանների բացման հետ կապված որևէ փոփոխություն լինի:
- Թուրքիան այս պահին ընտրական գործընթացի մեջ է: Իրականում այս ընթացքում Էրդողանի կառավարության կողմից իրականացված յուրաքանչյուր գործողություն ժառանգություն է, որը մնալու է հաջորդ կառավարությանը: Իմ կարծիքով սահմանների բացման գործընթացը կարող է առաջընթաց գրանցել նաև կառավարությունից անկախ, երբ ավարտվեն բյուրոկրատական գործընթացները: Այսինքն, այն կարող են իրականացնել պետությունը և բյուրոկրատիան: Այնուամենայնիվ, այն, թե Թուրքիան որքան անկեղծ է իր հայտարարություններում, կտեսնենք մայիսի 14-ին կայանալիք ընտրություններից հետո: Որովհետև, եթե սահմանը բացվելու է, ապա բացվելու է նորընտիր նախագահի կողմից:
Այս ենթաբաժնի վերջին նորությունները
Թուրքիայում անազատության մեջ գտնվող իրավապաշտպան և հասարակական գործիչն անդրադարձել է Թուրքիա-Հայաստան կարգավորման գործընթացին և Անիի կամրջի վերականգնմանը։
Տարածաշրջանային հարցերի փորձագետ Վահրամ Հովհաննիսյանը հարցազրույց է տվել Ermenihaber.am կայքին:
Իսրայելում պաշտոնական մակարդակով հայտարարվել է, որ իրենց համար անվտանգության ոլորտում սպառանալիք է դառնում Թուրքիան, և Իսրայելը պետք է պատրաստվի զսպել Թուրքիային՝ մասնավորապես Սիրիայի ուղղությամբ։
Ուղիղ խոսք
Անկարայում հարձակում TUSAŞ-ի վրա․ մանրամասներ և վերլուծություն
ամենաշատ ընթերցված
ԱՄՆ նախագահը հուլիսի 31-ի հրամանագրով մի շարք երկրների նկատմամբ նոր մաքաստուրքեր է սահմանել:
Անատոլիայի հայ համայնքների վերակացու և Հաթայի եկեղեցու հոգևորական Հայր Ավետիս Թաբաշյանը Վարդավառի տոնի (Քրիստոսի Պայծառակերպության տոն) առթիվ այցելել է Մալաթիա:
Թուրքիայի ազգային հետախուզության ծառայությունը Իսրայել-Իրան 12-օրյա պատերազմի հիման վրա նոր զեկույց է հրապարակել:
Ենթադրվում է, որ սպանությունները տեղի են ունեցել դեպրեսիայի ֆոնին։
Հանդիպումը սպասվում է այսօր՝ օգոստոսի 1-ին, Ստամբուլում:
Օրացույց
Հարցումներ
Այս տարի կբացվի՞ հայ-թուրքական սահմանը 2 երկրների քաղաքացիների համար:
արտարժույթ
| EUR | TRY | USD |
| 549.84 | 90.05 | 485.12 |