ERMENI HABER AJANSI

Թուրք հոդվածագիր Ույգար Գյուլթեքինն անդրադարձել է Թուրքիայի հայոց պատրիարքի ընտրություններին պետության միջամտության հետևանքով հայկական համայնքում առաջացած ճգնաժամին:

Թուրքական «T24» լրատվական կայքում հրապարակված հոդվածում Գյուլթեքինը գրում է, որ հայոց պատրիարքարանն ունի գործող 42 եկեղեցի, հարյուրավոր չգործող խոնարհված եկեղեցիներ և մոտ 20 ծխական համայնք: Պետությունը հայկական համայնքում շատ ազդեցիկ է, քանի որ համայնքին պատկանող հիմնադրամներն անզոր են, իսկ գործող պատրիարք չկա:

Նա ընդգծել է, որ Թուրքիայում չկան իրավական կարգավորումներ, որոնց համաձայն կիրականացվեին հայոց պատրիարքի ընտրության գործընթացը կամ համայնքային հիմնադրամների գործադիր խորհրդի ընտրությունները: Բացի պատրիարքի ընտրություններից մյուս բոլոր խնդիրները հիմնականում լուծվել են՝ իրավական բացերը ու սողանքները օգտագործելով: Բայց այդ իրավական բացերն օգտագործվել են նաև խնդիրների լուծումները ժամանակավոր հետաձգելու համար:

Գյուլթեքինը հիշեցրել է, որ հայոց պատրիարքությունն իրավաբանական անձի կարգավիճակ չունի: «Պատրիարտքությունը վերածվել է մի աթոռի, որի հետ վեջին 15-20 տարիների ընթացքում բարձրաստիճան պաշտոնյաները չեն հանդիպել, չեն զրուցել, դարձել է մի հաստատություն, որը բանտարկված է եկեղեցու մեջ»:

Վերլուծաբանը համեմատել է, թե ինչպես էր անցկացվում պատրիարքի ընտրություններն Օսմանյան կայսրությունում և հանրապետական Թուրքիայում՝ նշելով, որ նախկինում հայոց պատրիարքարանը նման հարցերը պետական մարմինների հետ չէր քննարկում, մինչդեռ հիմա հարցը քննարկվում է նախագահի մակարդակով:

Նաև հիշեցրել է, որ հանրապետական շրջանում պատրիարքի 4 ընտրություն է անցկացվել, և 4-ի ժամանակ էլ պետությունը Ստամբուլի նահանգապետարանի միջոցով միջամտել է գործընթացին՝ փոխելով կամ ընտրության ամսաթիվը, կամ էլ՝ կանոններն ու ընթացակարգը: «Ամեն անգամ աշխարհիկ պետությունը հիշեցրել է, որ հայ եկեղեցու կանոններն ու ավանդույթներն ավելի լավ գիտի, քան հենց հայ եկեղեցին»:

Գյուլթեքինը, անդրադառնալով այժմ հայկական համայնքի առաջ ծառացած խնդիրներին, նշել է, որ կրոնական փոքրամասնությունների խնդիրների լուծումը հնարավոր է համայնքի ներսում որոշումներ ընդունելու և դրանք առանց խոչընդոտների կյանքի կոչելու ինքնավարությամբ:

«Քանի դեռ կյանքի չի կոչվել պետությանը զուտ հսկողության գործառույթ վերապահող սահմանադրական կարգավորումը, ապա կամայական որոշումների պարտադրումը կշարունակվի»:

Հիշեցնենք, որ մարտի 15-ին Պոլսի պատրիարքի տեղապահ էր ընտրվել Գերմանիայի թեմի առաջնորդ Գարեգին արքեպիսկոպոս Բեքչյանը: Սակայն ընտրության արդյունքների հրապարակումից հետո  պատրիարքի փոխանոդի պաշտոնը զբաղեցնող Արամ արքեպիսկոպոս Աթեշյանը հոգևորականներին և լրատվամիջոցներին է ներկայացրել Ստամբուլի նահանգապետարանից ստացված գրությունը, որը իրավականորեն անհնար էր համարում պատրիարքի ընտրության անցկացումը: Փոխնահանգապետ Ազիզ Մերջանի ստորագրությամբ գրության մեջ նշվում էր, որ պետությունն Աթեշյանին է ճանաչում որպես պատրիարքի փոխանորդ: