ERMENI HABER AJANSI

Անկարայի հեղինակավոր համալսարաններից մեկի Մերձավոր Արևելքի տեխնիկական համասարանի(ODTü) սոցիոլոգիայի ֆակուլտետի ուսանող Մերթ Քայան ապրիլի 24-ին ընդառաջ «Ermenihaber.am»-ի հետ զրույցում պատմեց Հայոց ցեղասպանության հարցում թուրք երիտասարդության դիրքորոշման և ճանաչման հեռանկարների մասին :

Քայան նշեց, որ ներկայումս այս հարցում թուրք երիտասարդությունը 2 խմբի է բաժանված: Երիտասարդության մի խումբը տեղյակ է պատմական իրողության մասին և ընդունում է Հայոց ցեղասպանությունը, իսկ մյուս խումբը լիովին դեմ է:

«Ու ոչ միայն չեն ճանաչում, այլ ճանաչողներին էլ ազգի դավաճան են համարում: Այստեղ պահպանողականությունն է մեծ դեր խաղում: Ցանկացած մահմեդական այդ կրոնամոլ խմբի համար եղբայր է, իսկ մյուսները` ստախոս, հայրենիքի դավաճան: 1915 թվականին տեղի ունեցածը գիտակցող երիտասարդների թիվը արագ աճում է, սա ուրախացուցիչ փաստ է, սակայն պետք է արձանագրել նաև, որ իշխանության քաղաքականությամբ սնվող պահպանողական երիտասարդների թիվն էլ չի նվազում: Այդ պահպանողականները, եթե նույնիսկ գիտակցում են ցեղասպանության իրողությունը, միևնույն է, նրանք դրա մասին չեն խոսում, նույնսիկ ուսումնասիրել չեն ցանկանում : Այնուամենայնիվ, ես թուրք երիտասարդների հարցում հույսս չեմ կորցնում: Նոր սերնդի թուրքերի մեջ շատ են ուսումնասիրողները: Նրանք կարողանում են գիտակցել, որ մինչև այսօր այն, ինչ մեզ պատմել են սուտ կամ թերի է: Նրանք կարողանում են տարբերել պատմական ճշմարտությունը: Եթե նույնիսկ չեն էլ կարողանում խոսել  դրա մասին, ապա չեն էլ ընդդիմախոսում: Այո, այստեղ Հայոց ցեղասպանությունը հերքվում է, բայց երիտասարդներն իրենց ավագ ընկերների պես չեն մտածում, որովհետև ավելի շատ են կարդում, ավելի շատ են տեսնում: Առանց այդ էլ ընդդիմիմացողները ոչ մի բան կարդալ, սովորել չցանկացողներն են»,-պատվում է թուրք ուսանողը:

Նա նաև նշում է, որ Հայոց ցեղասպանության հարցը մեր օրերում Թուրքիայում ավելի  հաճախ է արծարծվում: Սեմինարներ, գիտաժողովներ, տարբեր գավառներում հիշատակման միջացառումներ են անցկացվում: Որոշ քաղաքապետարաններ վերանորոգում են հայկական եկեղեցիները:

Իսկ այն հարցին, թե, որ քաղաքական ուժի` իշխանության գալու դեպքում Թուրքիան կճանաչի Հայոց ցեղասպանությունը, Մերթը ասում է. «Այս  հարցին պատասխանելը իրականում դժվար է: Քաղաքական ուժերին դժվար է կանխատեսել, թե ցեղասպանության ընդունման դեպքում երկրի ներսում ինչ կկատարվի: Այս հարցի համար մի քիչ ժամանակ է անհրաժեշտ:  Անհրաժեշտ է ցեղասպանության իրողությանը մարդկանց աստիճանաբար ծանոթացնել: Հնարավոր կուսակցությունները, որ սա կանեն դա «Ժողովուրդների դեմոկրատական կուսակցությունն» (HDP) է և Խաղաղություն և զարգացում կուսակցությունը» (BDP): կարող եմ ասել, որ այս կուսակցությունները միակն են որ կպայքարեն Հայոց ցեղասպանության ճանաչման համար»

Պատմելով այն մասին, որ 2 տարի առաջ ապրիլի 24-ին եկել է Երևան և ծաղիկ դրել Հայոց ցեղասպանության զոհերի հուշարձանին` նա կիսվեց այն ժամանակ ունեցած իր զգացողություններով.

«Ցեղասպանության զոհերի հուշարձան այցելությունս ինձ համար շատ կարևոր էր:  Հրանտ Դինքի ասածի նման մեկս մյուսիս վիշտը  հարգելու տեսակետից էր կարևոր: Այցս հարգանքի տուրք էր նաև, ինքս իմ հանդեպ `որպես մեկի, ով լինելով Թուրքիայի Հանրապետության քաղաքացի, չի անտեսում պատական ճշմարտությունը , ուսումնասիրում ու հավատում է դրան: Հարցնողներին այցելությանս մասին հպարտությամբ և արժանապատվությամբ եմ պատմել: Քանի որ դա խղճիս ձայնին ականաջլուր լինելն էր: Տարիներ շարունակ մեր լսած վատ պատմությունների համար մի ներողություն ու մի արտասուք էր: Զգացածս պատմելը դժվար է: Կարծես ամբողջ Երևանը այնտեղ էր: Սարսափելի մարդաշատություն: Ճարտարապետական տեսակետից հիանալի ուղերձ ներառող հուշարձան, իսկ ներքևում բոլոր փաստերով զինված ցեղասպանության թանգարան: Հնագույն հայկական  քաղաքների անուններով մակագրված մի պատ և իրենց հայրենի քաղաքի անվան տակ ծաղիկ դնող հայեր: Ահել- ջահել բոլորն այնտեղ էին: Կուզենայի ամեն ապրլիլի 24-ին ծաղիկ դնել այս հուշարձանին, բոլոր նրանց անունից, ում մեջ դեռ ապրում է խիղճը: Թուրքիայի բոլոր քաղաքացիները պետք է գնան այնտեղ ու առերեսվեն այդ վշտի ու պատմական իրողության հետ:»

Վերջում դիմելով հայ երիտասարդներին` Մերթն ասաց. « Մենք անում ենք ամեն հնարավոր բան ցեղասպանության փաստը հերքողներին ճշմարտությունը պատմելու համար: Սակայն դուք էլ ձեր երկրում ազատվեք թուրքին թշնամի համարելու պատկերացումից: Ցեղասպանության ճանաչմանը միայն և միայն երիտասարդների միասնականությամբ է հնարավոր հասնել: Եկեք միավորվենք, միասին թեյ խմենք, մեր նմանությունները նկատենք, ցույց տանք, որ բոլորս նույն հողի զավակներն ենք: Եթե սա անենք, հավատացեք քաղաքական գործիչները կհանձնվեն: Դեռ ավելին` եկեք ու ձեր պապերի հողերը տեսեք` ի հիշատակ նրանց ապրեք այստեղ: Ամենաջերմ ողջույններս ձեզ»:

Զրուցեց Աստղիկ Իգիթյանը

Ermenihaber.am