ERMENI HABER AJANSI

Ermenistan ve Azerbaycan liderleri, Washington’da parafe edilen barış anlaşmasına ve ABD ile imzalanan üçlü bildirgeye neredeyse eş zamanlı olarak değindiler.

Başbakan Nikol Paşinyan, “Trump Rotası” ya da Sünik’ten geçecek hattın ABD tarafından denetlenmeyeceğini, yönetileceğini söyledi. Radiolur’un kapalı Ermenistan–Türkiye sınırları koşullarında Ermenistan’ın açılımının mümkün olup olmadığı sorusuna ise Paşinyan, Türkiye imzalanan bildirgenin tarafı olmasa da varılan anlaşmaların uygulanmasının Ermenistan–Türkiye sınırının açılma sürecini hızlandırabileceğini belirtti.

Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ise gazetecilere yaptığı açıklamada, Ermenistan topraklarında inşa edilecek demiryolunun önemini vurgulayarak bunun Azerbaycan’ın bir sonraki tarihî başarısı olduğunu ileri sürdü.

Başbakan tatilden, tebriklere layık bir haberle döndü. Hükûmetin bir sonraki oturumu, 8 Ağustos’taki Washington gelişmelerine dair yeni bir değerlendirmeyle başladı. Nikol Paşinyan, kabine üyelerinin tümüne teşekkür etti.

“Biz bunu kamuoyuna yansıtmadık, ama tatillerin aralarında da hükümetin, Güvenlik Konseyi’nin genişletilmiş heyetinin, cumhurbaşkanının, parlamento’daki ortaklarımızın katılımıyla bir dizi istişare gerçekleştirdik. Yani buradaki birçok kişiyi davet ettim, Washington’a gitmeden önce istişarelerimiz, tartışmalarımız ve metin üzerinde analizlerimiz oldu,” dedi.

Ancak Başbakan’a göre bu, barış gündemine ilişkin çalışmaların bir özet metni değil; tam tersine, onun yeni bir aşamasının işaretidir.

“Ve eminim ki bu adımla biz artık yeni bir kalkınma gündemine çıkmış bulunuyoruz,”dile getirdi. 

Washington’daki gelişmeler ve imzalanan belgeler konusunu Paşinyan, hükümet toplantısının bitiminden sonra gazetecilerle yaptığı kısa görüşmede de sürdürdü. Radiolur’un, kapalı Ermenistan–Türkiye sınırları koşullarında Ermenistan’ın açılımının mümkün olup olmadığı ve “Trump Yolu”nun buna da ilişkin olup olmadığı sorusuna Başbakan şöyle yanıt verdi:

“İmzalanan bildirgenin iki tarafı var: Ermenistan ve Azerbaycan. Ama yatırım projelerinin süreci hızlandırabileceğini de dışlamıyorum. Biz Türkiye ile doğrudan müzakere ediyoruz. Elbette bölgesel projeler, yeni yatırımlar da belli bir etki yapacaktır. Ama gördüğünüz gibi, bildirge iki taraflıdır ve ABD Başkanı da tanık olarak imzalamıştır. Türkiye sınırının açılmasına gelince, bu birkaç yönden gerçekleşebilir. Ben umut ediyorum ve eminim ki bir noktada Ermenistan–Türkiye sınırı da açılacaktır.”

Başbakan Nikol Paşinyan, Radiolur’un “Bölgedeki ulaşım bağlantılarının açılması Ermenistan vatandaşlarının örneğin Şuşi’yi ziyaret edebilmesi anlamına mı geliyor?” sorusuna şu yanıtı verdi:

“Evet, barış koşullarında herkes her yere turist olarak gidebilir.”

Paşinyan ayrıca netleştirdi: Sünik üzerinden geçecek ve Azerbaycan’ı Nakhicevan’a bağlayacak “Trump Yolu”nu ABD denetlemeyecek, yönetecek.

“ABD şirketi yolu denetlemeyecek, yönetecek, yani iş yönetimi yapacak,” dedi.

Başbakana göre, Ermenistan–Azerbaycan sınır kapıları basitleştirilmiş prosedürlerle çalışacak, bu da fiziki temasların en aza indirileceği anlamına geliyor. Paşinyan, hangi seçenek tartışılsa da tarafların toprak bütünlüğü, egemenlik, yargı yetkisi, sınırların dokunulmazlığı ve karşılıklılık ilkelerinden hiçbirinin ihlal edilmeyeceğini özellikle vurguladı.

Başbakan Nikol Paşinyan şunları söyledi: “Biz hiçbir zaman Azerbaycan’ın ana kısmı ile Nakhicevan Özerk Cumhuriyeti arasındaki iletişime engel olacağımızı söylemedik. Washington Bildirgesi’nde de bu hakkın Azerbaycan’a ait olduğu belirtiliyor. Yani bağlantı kurma ayrıcalığı, yukarıda sayılan ilkeler çerçevesinde vurgulanmıştır ve Ermenistan Cumhuriyeti için de hem iç (ülke içi) hem de uluslararası (üçüncü ülkelere) karşılıklı avantajlarla ifade edilmiştir.”

Paşinyan, Ermenistan–Azerbaycan sınırının belirlenmesi ve çizilmesi sürecinin de toprak bütünlüğü, egemenlik, yargı yetkisi, sınırların dokunulmazlığı ve karşılıklılık ilkeleri bağlamında ele alındığını kaydetti. Başbakana göre, Ermenistan’ın egemen toprakları arasında şu an Azerbaycan’ın kontrolünde olan bölgeler var, aynı şekilde tersi de söz konusu.

“Biz defalarca Azerbaycan’la mutabık kaldık ki, birbirimizin toprak bütünlüğünü, egemenliğini ve sınırların dokunulmazlığını 1991 Almatı Bildirgesi temelinde tanıyoruz. Almatı Bildirgesi açıkça kayda geçiriyor ki, Ermenistan SSC toprakları Ermenistan Cumhuriyeti’nin, Azerbaycan SSC toprakları da Azerbaycan Cumhuriyeti’nin topraklarıyla aynıdır. Bizde bu sınırları ve toprakları gösteren tüm haritalar mevcut, Azerbaycan’da da var. Nitekim, Kiranç–Voskepar bölgesindeki sınır belirleme de bu haritalara göre yapıldı,” şeklinde konuştu.

Paşinyan ayrıca, ne barış görüşmeleri sırasında ne de sonrasında enklevlerden vazgeçme gibi bir yaklaşımın hiçbir zaman olmadığını vurguladı.

“Ben uzun zamandır söylüyorum ki, enklevler konusundan vazgeçemem, çünkü eksklav–enklev sorunu bizim de kendi ülkemizde var. Her vatandaş bekleyebilir ki ben Ermenistan Cumhuriyeti’nin egemen topraklarının ve toprak bütünlüğünün yeniden tesis edilmesi için sonuna kadar gideceğim. Biz bu mantıkla hareket edeceğiz.”

Paşinyan’ın basın toplantısıyla neredeyse eş zamanlı olarak Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Azerbaycan medyasına yaptığı açıklamada, barış anlaşmasının parafe edilmesinin Ermenistan ile çatışmaya son verdiğini ileri sürdü. Aliyev, barış anlaşmasının esasının Azerbaycan’ın tutumlarına dayandığını savundu.

“Biz Nakhicevan demiryolunu tamamen modernize ediyoruz,” dedi Aliyev ve Ermenistan’ın da kendi topraklarında demiryolu inşa etme yükümlülüğü bulunduğunu iddia etti.

“Ermenistan böyle bir taahhütte bulundu ve bu bizim bir sonraki tarihî başarımızdır,” ifadelerini kullandı.

Aliyev, Minsk Grubu’na yönelik tavrını da gizlemedi ve açıkça, “Nefret edilen Minsk Grubu son günlerini yaşıyor," ifade etti. Bununla, Washington’daki üçlü bildirgenin maddelerinden biri uyarınca Ermenistan ve Azerbaycan’ın birlikte bu yapının feshedilmesi için başvuruda bulunmasını kastetti.

Azerbaycan Cumhurbaşkanı’na göre, barış anlaşmasının imzalanması için Bakü’nün tek ön koşulu Ermenistan Anayasası’nın değiştirilmesidir. Azerbaycan, Ermenistan’ın Anayasasından, kendi değerlendirmelerine göre, hâlâ mevcut olan Azerbaycan’a yönelik toprak taleplerinin çıkarılmasını bekliyor.