Kültür08:55, 30 Nİsan 2013
Ermeniler Türkleri komediyle anlatıyor
Türkçe yazılan üç tiyatro oyunu Venedik`te San Lazzaro Adası`nda bir manastırda kaleme alınmış. Tiyatro oyunlarını bulan Yervant Baret Manok, metinleri yıllar önce tez konusu yapmış. Manok`un İtalyanca yazdığı bu tezi Türkçeye tercüme edip kitap haline getiren ise Mehmet Fatih Uslu. Tiyatroların hikâyesi kısaca şöyle; 18.yy`ın başında Mıkhitar adlı Ermeni bir rahip Katolik olduktan sonra Venedik`te kendi manastırını kuruyor. Manastırın içinde çok çeşitli faaliyetler var özellikle Anadolu`nun pek çok yerinden Ermeni gençler orada eğitim almaya geliyorlar. Manastırda yapılan faaliyetlerden biri de tiyatro. Oynanan oyunların önemli bir kısmı Ermenice ama bunun yanında Türkçe yazılmış oyunlar da olmuş. Tezinde Türkçe yazılmış oyunların 3 tanesi inceleyen Manok, Türkçe yazılmış yaklaşık 25 kadar oyun olduğunu söylüyor.
KÖKEN ARAYIŞI SÜRÜYOR
Yazılan Ermenice harfli Türkçe oyunların bugün Türkiye`de yaşayan insanlar için de Ermeni kültürü için de değerli olduğunu aktaran M. Fatih Uslu, oyunların özellikle Türkiye`de şu anda önemli olduğunu çünkü Türkiye`nin içinde bitmeyen bir köken arayışı olduğunu söylüyor. Bu arayışın bu toprakların krizleri ve kavgalarının bir yerde şekillendiricisi olduğunu anlatan Uslu bu durumu şöyle açıklıyor; `Bu maceranın içinde tek yönlü yazılan tek sesli bir tarih hâkim olmuş. Bu durum başka tarihleri sessizleştirmiş. Bu sessizliği ve suskunluğu kıracak metinler olduğu için önemli. İşte Osmanlı vatandaşı olan gayrimüslimler var, bunlar Türkçeyi kullanıyorlar ve onunla oyunlar yazıyor sahneliyorlar. Ermenice kadar Türkçe`ye de hâkimler. Venedik`te olmalarına rağmen o dilde oyunlar yazıyorlar. Bu bile tek başına önemli` diyor.
İLK MODERN TÜRKÇE TİYATROYU ERMENİLER YAZDI
İlk modern Türkçe tiyatro edebiyatımızda Şair Evlenmesi olarak kabul ediliyor. Ancak bu tiyatrolar Şair Evlenmesi`nden yaklaşık 70 yıl kadar önce yazılmış. Burada edebiyat tarihinin nesnel kriterleri olmasının gerektiğini belirten Uslu, `İlk Türkçe oyun dediğinizde bunun kriteri Türkçe metin olmasından başka bir şey değildir. Tek bir fark var; bunlar Ermeni harfleriyle yazılmış, Arap harfleriyle yazılmamış. Dolayısıyla ilkler bu oyunlardır` diyor.
İLK ROMAN DA ERMENİ HARFLİ TÜRKÇE
Ermenice Türkçe harf uygulamasının yalnızca Ermenilere özgü bir şey olmadığını, Grek harfli Türkçe de olduğunu belirten Uslu, `Orada da çok sayıda eser var. Alfabe ve dil geçişkenlikleri başka milletler için de geçerli ama hiçbiri Ermeni harfli Türkçe kadar kuvvetli değil. Orada çok büyük bir literatür var. Mesela ilk Türkçe roman da Ermeni harfli bir Türkçe romandır. Edebiyat tarihlerinde Şemsettin Sami`nin 1873`te yazdığı `Taaşşuk-ı Talat ve Fitnat`ı ilk roman olarak kabul ediyoruz. Oysa 1851 yılında Vartan Paşa`nın Akabi Hikâyesi 22 yıl önce Ermeni harfli Türkçe olarak basılmış İstanbul`da` diyor.
Ders kitapları değişmeli
Uzun zamandır Ermeni edebiyatı üzerine araştırma ve çeviri yapan Mehmet Fatih Uslu, bütün Anadolu halklarının birbirine çok benzediğini, Ermenilerin de has Anadolulu bir halk olduğunu belirtiyor. Bunun ancak edebiyatımızda ideolojik katılık ortadan kalkarsa kabul edilebileceğini söyleyen Uslu, geçmişte bir takım çatışmalar olsa da benzerlikler ve birlikteliklerin, alternatif kimliklerin mümkün olduğunu belirtiyor. Bu kopuşu yenmek için Anadoluluk ve Osmanlılık üzerine düşünmemiz gerektiğini aktaran akademisyen, ancak bu şekilde üstünü örttüğümüz sorunların çözülebileceğinin altını çiziyor. Ortaya çıkan bu eserlerin edebiyat tarihinde yeni bir yapılanma gerektirebileceğini aktaran M. Fatih Uslu, `Bunların ve benzer eserlerin ortaya çıkması ile ders kitapları değişmeli, türklerin tarihi değişmeli, edebiyatımızda modernleşmenin tarihi değişmeli. Buradan çıkarak genelde tarihin ve özelde edebiyat tarihinin esas tartışması gereken Osmanlı kimlik algısı olacak. Osmanlı edebiyatı derken neyi kastettiğimizi tartışmak durumunda kalacağız. Tek dilden tek alfabeden değil farklı alfabelerden ve farklı dillerden oluşan bir alanın tarihi yazılmak durumunda kalacak. Dolayısıyla belki de Osmanlı edebiyatından değil, Osmanlı edebiyatlarından bahsetmemiz gerekecek` diyor.
Ermenihaber.am
Bölümün son haberlerİ
Ayrıca, Orta Çağ Ermeni bestecilerinin eserleri ile çağdaş dünya bestecilerinin ruhani yapıtları da seslendirildi.
Ermenistan Eğitim, Bilim, Kültür ve Spor Bakanı Zhanna Andreasyan, İran’a yaptığı resmi ziyaret kapsamında İran Kültür ve İslami Rehberlik Bakanı Abbas Salehi Omid ile bir araya geldi.
2014 yılında lavaş UNESCO tarafından insanlığın somut olmayan kültürel mirası ilan edildi
Alıntı
İranist Begijanyan, Reisi’nin ifadelerini yorumladı: “Ermenistan'a baskı yapılırsa Tahran müdahale eder”
En Çok Okunan
31 Ağustos’ta Afganistan’ın doğusunda meydana gelen 6 büyüklüğündeki deprem sonucunda: 2205 kişi hayatını kaybetti, 3640 kişi yaralandı.
Ermenistan'ın Türkiye ile İlişkilerin Normalleştirilmesi Süreci Özel Temsilcisi, önümüzdeki günlerde Yerevan’da Türkiye’nin Özel Temsilcisi Serdar Kılıç ile görüşme yapılacağını duyurdu.
Dışişleri Sözcüsü, “Bilgi sahibi olmayan kaynaklara duyurulur ki, Ermenistan ve Pakistan arasında zaten BM tüzüğünün temel ilkelerine uygun diplomatik ilişkiler kurulmuştur." dile getirdi.
Nisan 2023'te Yerevan’da gerçekleştirilen ilk toplantı ve Aralık 2024'te Yeni Delhi’de gerçekleştirilen ikinci toplantıda alınan kararlar doğrultusunda kaydedilen ilerleme değerlendirildi.
Ermenistan Başsavcılığı, 1999 yılı Ocak ayından bu yana IAP’ye üyedir ve ilk kez İcra Komitesi üyeliğine aday gösterilmiştir.
Takvİm
Anket
Bu yıl Ermenistan ile Türkiye devlet sınırı iki ülke vatandaşları için açılır mı?
Pİyasalar
| EUR | TRY | USD |
| 549.84 | 90.05 | 485.12 |