Քաղաքական17:57, 18 Մարտ 2021
Թուրքիայում 98 տարվա ընթացքում փակվել է մի քանի տասնյակ կուսակցություն
Թուրքիայի Գերագույն դատարանի հանրապետական գլխավոր դատախազ Բաքիր Շահինը հայցով դիմել է երկրի սահմանադրական դատարան՝ պահանջելով արգելել ընդդիմադիր քրդամետ «Ժողովուրդների դեմոկրատական կուսակցության» (ԺԴԿ-HDP) գործունեությունը։
Կազմված մեղադրական եզրակացությամբ ավելի քան 600 ԺԴԿ-ական գործչի համար քաղաքական գործունեության արգելքի պահանջ է ներկայացվել։ Այդ անձանց թվում են նաև կուսակցության ներկա և նախկին համանախագահներ Փերվին Բուլդանը, Միթհաթ Սանջարը, Ֆիգեն Յուքսեքդաղը և Սելահաթթին Դեմիրթաշը։ Բացի այդ, նախատեսվում է նաև դադարեցնել կուսակցության պետական ֆինանսավորումը և առգրավել կուսակցությանը պատկանող ողջ գույքը։
Նշենք, որ այս երևույթը Թուրքիայի Հանրապետության քաղաքական պատմության ընթացքում եզակի դեպք չէ: Կարելի է ասել՝ այն Թուրքիայի թվացյալ ժողովրդավարության համակարգին բնորոշ, ընդունված և տարածված քաղաքական ուղեգիծ է:
Թուրքիայի Հանրապետության հիմնադրումից՝ 1923թ. մինչև բազմակուսակցական համակարգի անցումը (1946թ.) ընդամենը 2 կուսակցություն է փակվել Թուրքիայի նախարարների խորհրդի որոշմամբ: Այնուհետև 1946թ. մինչև 1961թ. կուսակցությունները կարող էին փակվել միայն երկրի տեղական դատարանների որոշման արդյունքում: Այս ժամանակահատվածում փակված կուսակցությունների ընդհանուր թիվը կազմել է 5:
Սակայն 1961թ. Թուրքիայում տեղի ունեցած առաջին ռազմական հեղաշրջումից հետո, երբ 1963թ. ստեղծվեց Սահմանադրական դատարանը, այդ պահից ցայժմ (որոշ բացառություններով) քաղաքական կուսակցությունները փակելու լիազորություները պատկանում են հիշյալ դատարանին:
1963թ. սկսած Թուրքիայի Սահմանադրական դատարանի որոշմամբ 26 քաղաքական կուսակցություն է դադարեցրել իր գործունեությունը:
Քաղաքական կուսակցությունների զտման և մարգինալացման փորձերն, իհարկե, չեն սահմանափակվել այս ամենով: Ավելի կոշտ մեխանիզմների կիրարկումը սպասվում էր երկրում 1980թ. սեպտեմբերի 12-ին տեղի ունեցած ռազմական հեղաշրջումից հետո: Կուսակցությունների գործունեությունը դադարեցնելու և արգելելու լիազորությունները ժամանակավորապես (շուրջ 3 տարի) անցան Ռազմական դատարանին:
Այդ ընթացքում 18 կուսակցություն լուծարվեց կամ էլ արգելվեց դրանց գործունեությունը: Նշենք, որ այդ կուսակցությունների թվին էին պատկանում ներկայում Թուրքիայում գործող, գլխավոր ընդդիմադիր ուժ համարվող «Ժողովրդահանրապետական» կուսակցությունը (ԺՀԿ-CHP) և աջակողմյան «Ազգայնական շարժում» կուսակցությունը (ԱՇԿ-MHP): Բացառություն է կազմում «Մեծ Թուրքիա» կուսակցությունը, որը փակվել է ոչ թե Ռազմական դատարանի, այլ Թուրքիայի ազգային անվտանգության խորհրդի որոշմամբ (1983թ.):
1983թ. կուսակցությունների մասին արգելքի վերացումից հետո Թուրքիայում թույլատրվեց վերաբացել ու հիմնել մի շարք կուսակցություններ: Այդ ժամանակահատվածից մինչև այսօր Սահմանադրական դատարանը 20 կուսակցություն է փակել, իսկ 17 կուսակցություն լուծարելու պահանջը չի բավարարել:
Ժամանակագրական առումով առայժմ վերջին կուսակցությունը, որը փակվել էր Սահմանադրական դատարանի որոշմամբ 2009 թվականին, քրդական «Ժողովրդավարական հասարակություն» կուսակցությունն էր։ Իսկ կուսակցապետ Ահմեթ Թյուրքին 5 տարով արգելվել էր զբաղվել քաղաքականությամբ:
Այս ենթաբաժնի վերջին նորությունները
Թուրքական մեդիայում մեծ տարածում են գտել Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանի առաջիկա օրերին ԺՀԿ առաջնորդի հետ հանդիպման մասին լուրերը:
Անկարայի համալսարարանը նշում է, որ ցույցերին մասնակցած համալսարականները ձերբակալվում են և համալսարանում բողոքի ցույցերը դադարեցնելու համար՝ բուհերն անցնում են հեռավար կրթության։
Հանդիպման օրակարգում են եղել երկկողմ հարաբերություններն ու տարածաշրջանային և միջազգային զարգացումները:
Ուղիղ խոսք
Ոմանց ձեռքին միջուկային մարտագլխիկներով հրթիռներ կան, իսկ իմ ձեռքում ինչո՞ւ չպետք է լինեն: Ես դա չեմ ընդունում
ամենաշատ ընթերցված
Ermenihaber.am-ը հատուկ հարցազրույց է պատրաստել թյուրքագետ, պատմական գիտությունների թեկնածու Մելինե Անումյանի հետ:
Ermenihaber.am-ը Հայոց ցեղասպանության 109-րդ տարելիցի կապակցությամբ հատուկ հարցազրույց է անցկացրել Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտի տնօրենի հետ։
Առաջնահերթ հարցն ուղղակի սա է. հարգանք ցուցաբերել հայ հանրության ցավի, ցեղասպանության կորուստների նկատմամբ...
«Դուք Իսրայելի վարչապետին մեղադրում եք նացիստական գործելաոճի մեջ, սակայն մյուս կողմից էլ շարունակում եք Իսրայելի հետ ինտենսիվ առևտրատնտեսական հարաբերոթյունները»։
Արաբ դիվանագետը նշել է, որ Թուրքիան այդ ծրագիրը ներկայացրել է նաև ԱՄՆ-ին և Իսրայելին, սակայն արաբական շատ երկրներ, այդ թվում Եգիպտոսը, դեմ են արտահայտվել առաջարկին։
Օրացույց
Հարցումներ
Այս տարի կբացվի՞ հայ-թուրքական սահմանը 2 երկրների քաղաքացիների համար:
արտարժույթ
EUR | TRY | USD |
549.84 | 90.05 | 485.12 |