Հոդված07:06, 10 Դեկտեմբեր 2014
Համահայկական խնդիրների լուծման համար արմատական բարեփոխումներ են անհրաժեշտ
Հարութ Սասունյան
«Կալիֆորնիա Կուրիեր» թերթի հրատարակիչ և խմբագիր
Այս շաբաթ մխրճվում եմ մի կնճռոտ հարցի մեջ, որը մտահոգում է աշխարհասփյուռ հայությանը. մեծ աղմուկ է առաջացել Երուսաղեմի Հայոց պատրիարք Նուրհան Մանուկյանի կողմից համացանցում տեղադրված խիստ քննադատական և կոշտ նամակից՝ ուղղված Գարեգին Բ Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսին:
Հայաստանի և Սփյուռքի ղեկավարության տարբեր հեղինակավոր անձինք խնդրեցին ինձ մեկնաբանել այս բանավեճը՝ հուսալով հանդարտեցնել շիկացած մթնոլորտը: Ես համաձայնեցի, ոչ թե այն պատճառով, որ կարծում եմ, թե իմ հոդվածը կլուծի բուն հարցը, այլ որպեսզի անդրադառնամ ավելի մեծ խնդիրների լուծմանը, որոնք ծառացած են հայ ժողովրդի առջև մեր պատմության այս ճակատագրական պահին:
Երուսաղեմի պատրիարքի ծավալուն նամակը երկու հատուկ բողոք է պարունակում. իր ըմռնումը, որ անցյալ սեպտեմբերին Էջմիածնում կայացած ժողովում քննարկում է եղել Երուսաղեմի պատմական և ինքնավար պատրիարքարանը Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածնի թեմի վերածելու վերաբերյալ: Երուսաղեմի պատրիարքարանը Հայ Առաքելական եկեղեցու նվիրապետական չորս Աթոռներից մեկն է՝ Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսության, Մեծի Տանն Կիլիկիո Կաթողիկոսության և Պոլսո Հայոց պատրիարքարանի հետ միասին: Պատրիարք Մանուկյանն իր նամակում նաև բողոքում է Գարեգին Բ-ի կողմից Երուսաղեմի Սրբոց Հակոբյանց Միաբանական ժողովի խնդրանքով Պարետ ծայրագույն վարդապետ Երեցյանի եպիսկոպոսական ձեռնադրությունը մերժելու մասին:
Թեև Գարեգին Բ-ն ու նրա մի քանի արքեպիսկոպոսները կտրականապես ժխտում են, որ երբևէ քննարկում է եղել Երուսաղեմի պատրիարքարանը թեմի վերածելու վերաբերյալ, սակայն սեպտեմբերին կայացած ժողովի որոշ մասնակիցներ այլ բան են հաղորդել: Ավելի քան մեկ տասնամյակ առաջ նման մի վեճ էր առաջացել Պոլսո Հայոց պատրիարքարանի առնչությամբ: Այն ժամանակ, պատրիարք Մեսրոպ Մութաֆյանը նույնպես զայրացած նամակ էր գրել Գարեգին Վեհափառին՝ դատապարտելով ցանկացած փորձ, որով Պոլսո պատրիարքարանի կարգավիճակը կիջեցնի Սուրբ Էջմիածնի թեմի մակարդակի:
Ի պատասխան Երուսաղեմի պատրիարքի նոյեմբերի 24-ի նամակի՝ Գերագույն Հոգևոր Խորհուրդը դեկտեմբերի 1-ին հանդես եկավ հայտարարությամբ, որը հետևեց Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսությանը մի քանի արքեպիսկոպոսների անհատական նամակներին՝ դատապարտելով պատրիարքի նամակի «անընդունելի» ոճը եւ «հորինված» բովանդակությունը: Նրանք նաև վրդովմունք հայտնեցին, որ պատրիարք Մանուկյանը ոչ թե մասնավոր նամակ է ուղարկել Գարեգին Բ Կաթողիկոսին, այլ այն տեղադրել է համացանցում: Պատրիարքն արդարացրել էր իր որոշումը՝ բացատրելով, որ Գարեգին Բ-ն չէր պատասխանել իր նախորդ նամակին: Տարօրինակ է, որ արքեպիսկոպոսները դատապարտում են Երուսաղեմի պատրիարքին՝ իր նամակը համացանցում տեղադրելու համար, սակայն նույն բանը իրենք են անում, ավելի հրապարակային դարձնելով պատրիարքի նամակը և հրահրելով բանավեճը:
Երուսաղեմի պատրիարքի նամակի շուրջ առաջացած վիճաբանությունը չպետք է դիտարկել որպես առանձին միջադեպ: Սա պարզապես հայ ժողովրդին պատուհասած շատ լուրջ, բայց անտեսված փորձությունների դրսևորումներից ընդամենը մեկն է: Նման բարձրաստիճան մակարդակի առճակատումները միայն կբարդացնեն մեր առկա խնդիրները, ներառյալ՝ Հայաստանում և Սփյուռքում ղեկավարների հանդեպ ժողովրդի անվստահությունը, եկեղեցի հաճախելու նվազումը, համայնքային կազմակերպությունների անդամակցությունից հրաժարվելը, արտագաղթի պատճառ դարձած տնտեսական ճգնաժամը, Հայաստան-Սփյուռք տարաձայնությունները և Սփյուռքում մշակութային ինքնության թուլացումը: Այս ներքին թերությունները նվազեցնում են ժողովրդի կարողությունը, որպեսզի դիմակայի գոյատևման խնդիրները, ինչպիսիք են՝ Հայաստանի Հանրապետության անվտանգությունը, Արցախյան հակամարտությունը, Թուրքիայից հայկական պահանջները, Սիրիայի հայկական համայնքի գոյատևումը և Երուսաղեմի ու Պոլսո Հայոց պատրիարքարանների պահպանումը:
Այս լուրջ մարտահրավերները, որոնք կարող են աղետալի հետևանքներ ունենալ Հայաստանի և հայ ժողովրդի գոյատևման համար, չեն կարող լուծվել նամակագրական արշավներով: Համընդհանուր համակարգված ջանքեր են անհրաժեշտ համահայկական լուծումներ գտնելու համար:
Մի այդպիսի հնարավոր լուծում է ժողովրդավարական ճանապարհով ընտրված համասփյուռքյան մարմնի ստեղծումը, որը կարող է իսկապես ներկայացնել յոթ միլիոն հայերին ամբողջ աշխարհում՝ Հայաստանից և Արցախից դուրս: Սփյուռքի այս ներկայացուցիչները, Հայաստանի և Արցախի ղեկավարության հետ միասին, կարող են հանդես գալ համայն հայության անունից: Ամեն անգամ, երբ ճգնաժամ առաջանա, այս եռյակը իրավասություն և կշիռ կունենա լուծելու բոլոր քաղաքական, եկեղեցական և սոցիալ-տնտեսական տարաձայնությունները հայերի միջև, ինչպես նաև ազգը պաշտպանել արտաքին սպառնալիքներից:
Նման համաշխարհային ընտրովի կառույցի բացակայության պայմաններում, Հայոց ցեղասպանության հարյուրամյակի առկա հանձնաժողովը պետք է վերակազմվի, որպեսզի հաջորդ տարվա ապրիլից հետո կարողանա համակարգել բոլոր կարևորագույն հարցերը՝ Հայաստանի, Արցախի և խոշորագույն հայկական կազմակերպությունների ղեկավարների, և որոշ երևելի դեմքերի հետ միասին:
Բոլոր հայերի պարտքն է համախմբվել և լուծել իրենց վճռորոշ հարցերը, նախքան որ ներքին տարաձայնություններն ու արտաքին վտանգները սպառնան այս հինավուրց ժողովրդի գոյատևմանը...
Թարգմանությունը՝ Ռուզաննա Ավագյանի
Ermenihaber.am
Այս ենթաբաժնի վերջին նորությունները
Թուրքական մեդիա տիրույթում հրապարակվել են տեղեկություններ, որոնք բացահայտում են Թուրքիայի իրական քաղաքական նպատակները:
Թուրք վերլուծաբանի դիտարկմամբ՝ Փաշինյանի հաղթանակը նշանակում է, որ հայ ժողովուրդը պատերազմ չի ուզում։
Յեթքինն հերթական սյունակում անդրադարձել է Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Էրդողանի պետական կառույցների գործառույթները սահմանափակող կամ դրանք շրջանցելուն միտված քաղաքականությանը:
Ուղիղ խոսք
Ոմանց ձեռքին միջուկային մարտագլխիկներով հրթիռներ կան, իսկ իմ ձեռքում ինչո՞ւ չպետք է լինեն: Ես դա չեմ ընդունում
ամենաշատ ընթերցված
Սաննա Մարին. «Սա կոշտ արձագանք է նախագահ Էրդողանի կողմից։ Սա շատ ցավալի իրավիճակ է»։
«Էրդողանն իր ճանապարհով է գնում ու Թուրքիային հեռացնում է Եվրոպայից և ժողովրդավարությունից»,գրում է «Südwest Presse» թերթը։
Նիշանյանի խոսքով՝ հույն պաշտոնյաները չեն բացահայտել իրենց որոշման պատճառը ՝ նշելով, որ դա պետական գաղտնիք է։
Էրդողանը կարգադրել էր «անցանկալի անձ» հայտարարել թուրք իրավապաշտպան, Հայոց ցեղասպանությունը ճանաչող Օսման Քավալային ազատելու կոչ արած 10 երկրի դեսպանի։
Թուրքիայի քաղաքացի. «Շատ տխրեցուցիչ է, որ ընդամենը մի փողոց Տատյան Էֆենդիի անունով կոչելը շատ է համարվում»։
Օրացույց
արտարժույթ
| EUR | TRY | USD |
| 549.84 | 90.05 | 485.12 |