• Կայքի մասին
  • Կապ
  • Ցեղասպանություն
  • Ղարաբաղ
  • Ռազմական
  • Խոսք
  • Հոդված
02 Հուլիս, 2025
Չորեքշաբթի 03:42
Tür|Հայ|Pуc

ERMENI HABER AJANSI

Հակիրճ ԵՎ ստույգ
  • Հարցազրույց
  • Տնտեսական
  • Քաղաքական
  • Հասարակական
  • Մշակութային
  • Գիտակրթական
  • Տարածաշրջան
  • Միջազգային
  • Իրավական
  • Մարզական

Հոդված12:34, 11 Մարտ 2014

Ղրիմի նկատմամբ Թուրքիայի ունեցած նոստալգիկ նկրտումները

Ղրիմի նկատմամբ Թուրքիայի ունեցած նոստալգիկ նկրտումները

Այս օրերին, երբ Ուկրաինայում շարունակվող լարվածության էպիկենտրոնը գտնվում է Ղրիմում, առավել շատանում են թերակղզու ճակատագրով մտահոգ պետությունները: Թուրքիային, որը Ղրիմի վերաբերյալ իր նպատակներն ունի, անշուշտ պետք է դասել վերը նշված պետությունների շարքում:

Թուրքական մամուլում Ղրիմում ծավալվող իրադարձությունների վերաբերյալ հրապարակվող բազմաթիվ հրապարակումները միտված են այս հարցում Թուրքիայի ակտվ դերակատարության համար հող նախապատրաստելուն:

Օրերս էլ թուրքական առաջատար թերթերից մեկը ՝ «Հյուրիյեթը», անդրադարձ կատարեց Ղրիմի՝ Օսմանյան կայսրությունից Ռուսաստանին անցնելու մասին պայմանագրին` նշելով, որ եթե Ղրիմի ինքնավար հանրապետությունը հայտարարի իր անկախության մասին, ապա կհայտնվի Թուրքիայի ենթակայության ներքո: Իշխանամետ կեցվածքով հայտնի թերթը հիշեցնում էր, որ պայմանագրում նշված է հատուկ կետ, որով չի նախատեսվում Ռուսական կայսրության կողմից Ղրիմը երրորդ պետության հանձնելը կամ անկախության թույլտվություն տալը: Հակառակ պարագայում թերակղզին պետք է կրկին վերադարձվի Օսմանյան կայսրությանը:  Ըստ հոդվածագրի Թուրքիան կարող էր պահանջել Ղրիմն, այն ժամանկ, երբ ԽՍՀՄ փլուզումից հետո այն հաձնվեց Ուկրաինային:

Եթե նույնիսկ խնդրին մոտենալու լինենք հոդվածագրի տեսանկյունից, ապա կարող ենք ասել, որ 1991-ին Թուրքիան արդեն բաց է թողել իր շանսը, որի իրատեսական լինելը խիստ կասկածելի էր:

Իսկ եթե հայացք գցենք ավելի վաղ անցյալ, ապա կտեսնենք, որ այդ պայմանագիրը չեղյալ է համարվել հենց Օսմանյան Մահմուդ 2-րդ կայսրի կողմից, երբ վերջինս 1828-1829 թթ. Ռուս-թուրքական  պատերազմից ամսներ առաջ՝1827-ի հոկտեմբերի 8-ին, չեղյալ հայտարարեց մինչ այդ Ռուսական կայսրության հետ կնքած բոլոր պայմանագրերն ու Ռուսաստանի դեմ «սրբազան պատերազմի» կոչ արեց:

Հիշենք, որ Ղրիմը Ռուսաստանին է անցել 1783 թ.-ին կնքված համաձայնագրի արդյունքում:

Ղրիմի նկատմամբ հավակնությունները ակնհայտորեն կարելի է նեոօսմանիզմի դրսևորում համարել: Դրանք ինչ-որ առումով կարելի է պայմանավորել նաև այն հանգամանքով, որ Ղրիմի խանությունը մի քանի հարյուրամյակ (1441-1783թթ) գտնվել է Օսմանյան կայսրության ենթակայության տակ: Ու հիմա, երբ Ղրիմի շուրջ խառը իրավիճակ է ստեղծվել թուրքերն ուզում են «պղտոր ջրում ձուկ որսալ»:

Սակայն ինչքանո՞վ են ռեալ Թուրքիայի հնարավորությունները 12% թաթարական փոքրամասնություն ունեցող Ղրիմի հետագա ճակատագրի որոշման հարցում: Ստեղծված իրավիճակում կարելի է ասել, որ դրանք այնքան էլ հեռու չեն զրոյից: Այդ մասին են վկայում պաշտոնական Անկարայի ավելի մեղմ արձագանքները: Իհարկե նեոօսմանիզմի ջատագով Թուրքիայի արտաքին գործերի նախարար Ահմեթ Դավութօղլուն շտապեց հանդիպել Ղրիմի թաթարների ներկայացուցիչների հետ ու հայտարարել, որ Թուրքիան իրադարձություններից դուրս չի մնալու, և իրենք առաջինն են շտապելու նեղության մեջ հայտնված իրենց եղբայրներին (թաթարներին) օգնության: Իհարկե Թուրքիան որոշակի ազդեցություն ունի Ղրիմում`ի դեմս թաթարական փոքրամասնության, որոնք համարվում են թուրքերի էթնիկ ազգականներ և մշակութային ու կրոնական ընդհանրություններ ունեն վերջիններիս հետ: Սակայն եթե նայենք այս պահին Ղրիմում տիրող իրական իրավիճակին, ապա Դավութօղլուի հայտարարության կողքին կտեսնենք Ղրիմի ինքնավար հանրապետություն, որը պատրաստվում է մարտի 16-ին անցկացնել անկախության հանրաքվե ու որի բոլոր կարևոր ռազմական օբյեկտնեն արդեն զբաղեցրել են ռուսական ուժերը բնակչության զգալի հատվածը կազմող էթնիկ ռուսներին  «պաշտպանելու նպատակով»: Այս պարագայում Թուրքիայի գործողություններն ավելի շուտ պետք է տեղավորել պրոֆեսոր Դավութօղլուի կողմից հռչակած նախաձեռնողական ու ռիթմիկ քաղաքականության շրջանակներում: Վերջին տարիներին Թուրքիայի արտաքին քաղաքականության հետագծում լուրջ հաջողություններ չեն նշմարվում: Դավութօղլուի գլխավորած գերատեսչության գրեթե բոլոր նախաձեռնությունները շոշափելի արդյունքներ չեն արձանագրում:

 Նեոօսմանիզմի մեջ ամփոփված Օսմանյան կայսրության վերհուշը, Թուրքիային ուղղորդում է տարածաշրջանային զարգացումներում պրոակտիվություն ցուցաբերել: Թուրքիան առավել զգայուն է նախկին Օսմանյան կայսրության մաս կազմած երկրներում տեղի ունեցող զարգացումների հանդեպ, սակայն այդ երկրի այժմյան հնարավորությունները թույլ չեն տալիս վերջինիս կառավարել տարածաշրջանը՝ չնայած բազմաթիվ նախաձեռնություններին: Սա կարծես թե Թուրքիայում էլ են լավ հասկանում՝ հատկապես Սիրիային նկատմամբ վարած քաղաքականության անպտղությունից հետո: Սակայն դա չի նշանակում, որ Թուրքիան այսուհետև պետք է մի կողմ քաշվի ու տարածաշրջանային զարգացումներին դիտորդի դիրքերից հետևի: Թուրքական արտաքին գերատեսչությունը փորձելու է գոնե նախաձեռնությունների մակարդակով ամեն կերպ տարածաշրջանային առաջատար խաղացողի դիրքեր ապահովել: Ղրիմի հարցում էլ վերջինս նախաձեռնություններով, կոչերով, երբեմն նաև փոքր տրամաչափի քաղաքական գործիչների բերանից սպառնալիքներով հանդես կգա: 

Պետք է նշել, որ արդեն մեծ ակտիվություն կա թուրքական մեդիա դաշտում: Բազմաթիվ հասարական գործիչներ ու հոդվածագրեր Ղրիմի թաթար եղբայրներին իրական օգնություն ցուցաբերելու, փողոցներ դուրս գալու, միտինգներով ու ցույցերով Ռուսաստանի վրա ճնշում գործադրելու կոչեր են անում: 

Սակայն թուրքական «վերևներում» լավ են հասկանում Ղրիմում ռուսական գործոնի անհամեմատ ավելի ուժել լինելը: Լավ են հասկանում նաև, որ իրենք ավելի շուտ գուցե տեղավորվեն Ղրիմում Արևմուտք-Ռուսաստան շահերի բախման արդյունքում Արևմուտքի առաջ քաշած նախագծերից մեկում, քան ունենան սեփականը:

Ռաֆայել Սահակյան

 Ermenihaber.am

  


Այս ենթաբաժնի վերջին նորությունները

Հայ-թուրքական ուղիղ շփումներ, բայց ոչ ավելին
15:56, 25 հուն
Հայ-թուրքական ուղիղ շփումներ, բայց ոչ ավելին

Հայ-թուրքական հարաբերությունները կշարունակեն մնալ վերականգնման փուլում, բայց դեռ երկար ժամանակ չեն վերականգնվի։

Ակօսում հրապարակվել է «Փաշինյանի այցը և սպասելիքները» խորագրով հոդված
12:30, 19 հուն
Ակօսում հրապարակվել է «Փաշինյանի այցը և սպասելիքները» խորագրով հոդված

Թերթի խմբագիր Տանձիկյանը ներկայացնում է, թե որը կարող է լինել այս «աշխատանքային այցի» օրակարգը, հատկապես, երբ տարածաշրջանը կրկին պատերազմի մեջ է Իրանի վրա Իսրայելի հարձակման պատճառով:

Իսրայելի հետ հարաբերությունները՝ մարտահրավեր թուրք-ադրբեջանական «եղբայրությանը»
15:46, 03 հուն
Իսրայելի հետ հարաբերությունները՝ մարտահրավեր թուրք-ադրբեջանական «եղբայրությանը»

Մայիսի վերջին մի խումբ ակտիվիստներ Ստամբուլում բողոքի ակցիա են իրականացրել Ադրբեջանի պետական նավթային ընկերության՝ SOCAR-ի գրասենյակի առջև։

Ուղիղ խոսք

Անկարայում հարձակում TUSAŞ-ի վրա․ մանրամասներ և վերլուծություն

Անկարայում հարձակում TUSAŞ-ի վրա․ մանրամասներ և վերլուծություն

ամենաշատ ընթերցված

Թուրքիայի մի շարք նահանգներում վերջին 48 ժամում բռնկվել է 150 անտառային հրդեհ (Տեսանյութ)
Թուրքիայի մի շարք նահանգներում վերջին 48 ժամում բռնկվել է 150 անտառային հրդեհ (Տեսանյութ)

Անտառային հրդեհները դեռևս չի հաջողվում վերասհկողության տակ առնել, նույնսիկ չվերթներ են հետաձգվել։

Թուրքիայում 5 օրում բռնկվել է 342 անտառային հրդեհ
Թուրքիայում 5 օրում բռնկվել է 342 անտառային հրդեհ

Թուրքիայի գյուղատնտեսության և անտառտնտեսության նախարարը նշել է, որ առաջիկա օրերին ջերմաստիճանն ավելի է բարձրանալու ու հորդորել է պահպանել զգոնություն և կրակ չվառել։

Սոցհարցում․ «Ո՞ր հաստատությունն է Թուրքիայում ամենահուսալին»
Սոցհարցում․ «Ո՞ր հաստատությունն է Թուրքիայում ամենահուսալին»

Թուրքական «Asal» հետազոտական ընկերությունը հարցում է անցկացրել 26 նահանգում, որին մասնակցել է 18 տարեկանից բարձր 2012 մարդ։

Թուրքիայի և Մեծ Բրիտանիայի միջև առևտրաշրջանառության ծավալը հասնում է 30 մլրդ դոլարի
Թուրքիայի և Մեծ Բրիտանիայի միջև առևտրաշրջանառության ծավալը հասնում է 30 մլրդ դոլարի

Մեծ Բրիտանիայի արտաքին գործերի նախարար Դեյվիդ Լեմմին պաշտոնական այցով մեկնել է Թուրքիա և հանդիպել Հաքան Ֆիդանի հետ։

Թուրքիայի նախագահը մեկնելու է Լեռնային Ղարաբաղ
Թուրքիայի նախագահը մեկնելու է Լեռնային Ղարաբաղ

Էրդողանը պիտի մասնակցի «Տնտեսական համագործակցության կազմակերպության» (ECO) անդամ երկրների 17-րդ գագաթնաժողովին։

լուսանկարներ

picture Անտառային հրդեհներ Թուրքիայի 23 նահանգներում

տեսանյութեր

picture Եպիսկոպոս Մաշալյանը հարցազրույց է տվել Ermenihaber.am-ին
Եղանակ

Օրացույց

Հարցումներ

Այս տարի կբացվի՞ հայ-թուրքական սահմանը 2 երկրների քաղաքացիների համար:

Այո0%
Ոչ0%
Չգիտեմ36.1%
Կբացվի ավելի ուշ63.9%

արտարժույթ

EURTRYUSD
549.8490.05485.12

ERMENİ HABER AJANSI

Հակիրճ ԵՎ ստույգ

  • Կայքի մասին
  • Կապ
  • Ցեղասպանություն
  • Ղարաբաղ
  • Ռազմական
  • Խոսք
  • Հոդված
  • Facebook
  • Youtube
  • Twitter
  • RSS
© Copyright EH ermenihaber.am 2015
Բոլոր իրավունքները պաշտպանված են
  • Facebook
  • Twitter
  • Youtube
  • RSS
{"core.poll.vote_empty":"core.poll.vote_empty"}