Էրդողան-Գյուլեն հակասությունը` ընտրություններին ընդառաջ

Հոդված13:05, 04 Մարտ 2014

Էրդողան-Գյուլեն հակասությունը` ընտրություններին ընդառաջ

Օրերս համացանցում հայտնված Թուրքիայի վարչապետ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանի և որդու` Բիլալ Էրդողանի գաղտնալսված հեռախասազրույցները կրկին ցնցում առաջացրեցին Թուրքիայում: Նախ հրապարակվեցին այն հեռախոսազրույցները, որոնք, ըստ տարածողների, տեղի են ունեցել դեկտեմբերի 17-ին` «Մեծ կաշառք» անունը ստացած օպերացիայով ծագած կոռուպցիոն սկանդալի օրը: Այդ ձայնագրություններում Էրդողանը տեղեկացնում է որդուն, որ սկսված օպերացիայի շրջանակներում արդեն ձերբակալվել են 3 նախարարների որդիներ ու բազմաթիվ պաշտոնյաներ: Նա ցուցումներ է տվել որդուն տանից դուրս հանել փողերն ու այլ վայր ի պահ դնել:

Այնուհետև համացանցում հայտնվեց մեկ այլ ձայնագրություն, որը, ըստ տարածողների, կրկին պատկանում է Էրդողանին ու որդուն: Այս անգամ հեռախոսազրույնց իրենից ներկայացնում է վերջիններիս հեռախոսազրույցը մի գործարարից 10 միլիոն դոլար կաշառք վերցնելու վերաբերյալ: Էրդողանը, իհարկե, ձայնագրությունները գնահատեց որպես լկտիաբար իրականացրած մոնտաժի արդյունք, որն իրականում նպատակ ունի վարկաբեկել իրեն ու իր կողմից ղեկավարվող իշխամալամ «Արդարություն և զարգացում կուսակցությանը» (ԱԶԿ - AKP): Սակայն ցույցերից ու միտինգներից խուսափել ամեն դեպքում հնարավոր չեղավ: Հանրության լայն զանգվածներ ընդդիմադիր ուժերի՝ «Ժողովրդահանրապետական» և «Ազգայնական շարժում» կուսակցությունների գլխավորությամբ մի շարք բնակավայրերում դուրս եկան փողոց, վարչապետի հրաժարականի պահանջ ներկայացրեցին` Էրդողանին ու նրա ղեկավարած կառավարությանը գող, կաշառակեր անվանելով:

Այս իրադարձությունները մի մասն են այն շղթայի, որն արդարացիորեն կոչվում է Էրդողան-Գյուլեն կամ կառավարություն-գյուլենական համայնք հակամարտություն: Իսլամական հզոր շարժում հանդիսացող Գյուլենական շարժման կամ Գյուլենական համայնքի և Էրդողանի կառավարության ջրերն այլևս «մեկ առվով չեն հոսում»: Իսկ դեկտեմբերի 17-ն այն տարեթիվն է, երբ կուլիսներում ընթացող հակամարտությունը բացահայտ բնույթ ստացավ: Այդ պահից ի վեր կողմերը սկսեցին բացահայտ քայլեր ու հակաքայլեր մշակել, իրականացնել միմյանց դեմ: Այս ամենին առավել մեծ լարվածություն է հաղորդում մարտի 30-ին Թուրքիայում սպասվող տեղական ինքնակառավարման մարմինների (ՏԻՄ) ընտրությունները, որոնց հաջորդելու են նախագահական ընտրությունները: Նախընտրական շրջանում տարվող պատերազմն առավել զգոնություն է պահանջում ԱԶԿ-ից, քանզի Գյուլենական համայնքի` ԱՄՆ-ում բնակվող առաջնորդ Ֆեթուլլահ Գյուլենն անում է ամեն ինչ կառավարող կուսակցությանը վարկաբեկելու համար: Տարբեր հաշվարկներով մոտ 10 % ընտրազանգված ունեցող համայնքն իհարկե կարող է լուրջ ազդեցություն ունենալ սպասվող ընտրությունների պատկերի վրա: Դեկտեմբերի 17-ով սկսված ու մինչև նախօրեի ձայնագրությունները հասած Գյուլենի՝ դեպի Էրդողանն ու նրա կուսակցությունն ուղղված հարվածները, անշուշտ, կշարունակվեն մինչև ընտրություններ, գուցե նաև՝ դրանցից հետո: Իսկ ի՞նչ հակաքայլեր է իրականացնում Էրդողանը նախ իր և կուսակցության վարկանիշն ընտրություններից առաջ անկումից փրկելու, ինչպես նաև երկրի տարբեր կառույցներում լծակներ ունեցող Գյուլենի ազդեցությունը չեզոքացնելու ուղղությամբ:

Պետք է ասել, որ Էրդողանը նույնպես ձեռքերը ծալած-նստած չէ և տարբեր ուղղություններով քայլեր է իրականացնում, սակայն Գյուլենին չեզոքացնելն այդքան էլ հեշտ գործ չէ վարչապետ Էրդողանի համար, քանզի ԱԶԿ-ի իշխանության գալու մեջ իր ներդրումն ունեցած Գյուլենական համայնքի հետ իշխանության ավելի քան մեկ տասնամյակ շարունակված համագործակցությունը Գյուլենին թույլ տվեց գրեթե բոլոր ոլորտներում և հատկապես դատաիրավական համակարգում բավական պատկառելի ներկայացվածություն ունենալ: Վերոնշյալ ոլորտում ունեցած ազդեցության ամենացայտուն օրինակը Գյուլենի կողմից հրահրած կոռուպցիոն սկանդալն էր, ինչի շրջանակներում ձերբակալությունների ալիքը հասավ մինչև նախարարների որդիներ ու այլ պաշտոնյաներ՝ ընդհուպ սպառնալով Էրդողանի ընտանիքին: Այս պահին թերևս վարչապետի գործողության ամենաարդյունավետ դաշտը ԱԶԿ-ական մեծամասնությամբ խորհրդարանն է (մեջլիս), որն էլ մեկը մյուսի հետևից ընդունում է Էրդողանի կառավարության լիազորությունները ընդարձակող և տարբեր ոլորտների վրա վերջինիս վերահսկողությունը մեծացնող օրենքներ: Բայց միայն ընդունվող օրենքների շրջանակներում իրականացվող վերահսկողությունը դժվար թե Էրդողանին ՏԻՄ ընտրություններում ցանկալի վարկանիշ ապահովի, մանավանդ որ վերջինս լուրջ հավակնություններ ունի հաղթելու այս տարի սպասվող նախագահական ընտրություններում: Թերևս Էրդողանին անհրաժեշտ կլինի հավելյալ աջակցություն, որը կարող է լինել ինչպես արտաքին, այնպես էլ ներքին: