ՏԻՄ ընտրություններ Թուրքիայում. ո՞ւմ կաջակցի գյուլենական համայնքը

Հոդված08:35, 22 Փետրվար 2014

ՏԻՄ ընտրություններ Թուրքիայում. ո՞ւմ կաջակցի գյուլենական համայնքը

Թուրքիայի իշխող «Արդարություն և զարգացում» կուսակցության (ԱԶԿ-AKP) հեղինակությանն ուժգին հարված հասցրած դեկտեմբերի 17-ի հակակոռուպցիոն օպերացիայից հետո երկրում մեծ ազդեցություն ունեցող գյուլենական համայնքի և ԱԶԿ-ի միջև առկա լարվածությունը վերածվել է հակամարտության:

Գյուլենական շարժումը հիմնել է ազգությամբ թուրք իսլամական ազդեցիկ գործիչ Ֆեթուլլահ Գյուլենը: 1997 թվականի փետրվարի 28-ի Թուրքիայում տեղի ունեցած հետմոդեռնիստական ռազմական հեղաշրջումից հետո Գյուլենի դեմ սկսվել էր քրեական հետապնդում: Նա մեղադրվում էր Թուրքիայի աշխարհիկ կարգերը խորտակելու կողմնակիցներին աջակցելու մեջ: Այդ պատճառով Գյուլենը ստիպված եղավ տեղափոխվել Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ, որտեղ էլ բնակվում է մինչև օրս:

Գյուլենական շարժմանն են պատկանում բազմաթիվ դպրոցներ, հիվանդանոցներ, համալսարաններ, հիմանդրամներ, ինչպես նաև մի շարք լրատվամիջոցներ:

Թուրքիայում Գյուլենի հետևորդներն ազդեցիկ ներկայություն ունեն պետական համակարգում, հատկապես ուժային կառույցներում և դատական համակարգում: Խորապես այս հանգամանքով է պայմանավորված նաև դեկտեմբերի 17-ի օպերացիայի անցկացումը:

Այս հակամարտության ընթացքում, կարելի է ասել Էրդողանը գյուլենական համայնքի կամ ինչպես ինքն է ասում «զուգուհեռ կառույցի» դեմ պայքարում է իրավական դաշտում՝ ընդունելով նոր օրենքներ, ինչպիսիք են դատավորների և դատախազների բարձրագույն խորհրդի մասին օրենքը, մամուլի մասին օրենքը: Այդ օրենքներով փորձ է արվում դատական համակարգը և մամուլն ամբողջապես դնել կառավարության, տվյալ դեպքում Էրդողանի վերահսկողության տակ: Այսպիսով երկրի կարևորագյուն կառույցներից մեկում՝ դատական համակարգում, գյուլենական համայնքի ազդեցությունը վերահսկվում է կամ նվազագույնի հասցվում: Իսկ ուժային համակարգում՝ հատկապես ոստիկանությունում, կառավարության կողմից «անվստահելի տարրեր» համարվողները կամ ազատվում են աշխատանքից կամ ուղղարկվում են ծառայության այլ վայրեր:

Բնականաբար, համայնքի համար տվյալ պարագայում կարևոր հարցը Էրդողանին ասպարեզից հեռացնել է, ինչի համար մեծ հնարավորություն է ընձեռվում մարտի 30-ին կայանալիք տեղական ինքնակառավարման ընտություններին (ՏԻՄ): Հայտնի է, որ Գյուլենն ունի իր կայուն ընտրազանգվածը, որին ընտրությունների ժամանակ ուղղորդում է այս կամ այն կուսակցության թեկնածուի օգտին: Գաղտնիք չէ, որ վարչապետ Էրդողանի կուսակցության իշխանության երկարակեցությանը էապես նպաստել է նաև Գյուլենի ազդեցությունը կրող ընտրազանգվածի ցուցաբերած աջակցությամբ: Տարբեր հարցումների համաձայն` գյուլենական համայնքի ընտրազանգվածը կազմում է 9-12 տոկոս: Այդ ցուցանիշով հնարավոր է հաղթահարել անցողիկ շեմը:

Այժմ՝ ՏԻՄ ընտրությունների նախաշեմին, երբ Էրդողան- Գյուլեն հակամարտությունն առավելագույնս սրվել է, հարց է առաջանում՝ ո՞ւմ է տալու իր քվեն գյուլենական համայնքը, ո՞ր կուսկցություն է լինելու այլընտրանք Գյուլենի համար:

Ենթադրելի, որ այս կարևոր խաղաթուղթը Գյուլենը կարող է օգտագործել 2 տարբերակով.

1. Աջակցել որևէ ընդդիմադիր ուժի` «Ժողովրդահանրապետական» կամ «Ազգայանական շարժում» կուսակցություններին: Բայց այդ տարբերակը կարող է արդյունավետ չլինել:

2. Աջակցել կոնկրետ ընտրատարածքներում կոնկրետ թեկածուների (անկախ կուսակցական պատկանելությունից) կամ այն կուսակցությանը, որին համակրում է տվյալ ընտրատարածքի բնակչությունը:

Այս տարբերակը ավելի արդյունավետ կլինի, քանի որ ինչքան Գյուլենի աջակցությունը վայելող շատ թեկնածու կամ կուսակցություն հաղթի, այնքան Էրդողանի դիրքերը կթուլանան: Այս տեսանկյունից ավելի կարևոր են համարվում Ստամբուլը և Անկարան, որտեղ էլ ընթանալու է հիմնական պայքարը:

Սա դեռ ամռանը կայանալիք նախագահական ընտրությունների նախերգանքն է: Երկու կողմերն էլ փորձելու են հաղթանակ տանել. Էրդողանը նախագահ դառնալու, իշխանությունը ոչ մեկին չզիջելու, հետևաբար ոչ մեկին պարտական չլինելու, իսկ Գյուլենն էլ` իր ազդեցությունը չկորցնելու համար: