Էրգենեքոնը և Հայոց ցեղասպանությունը

Ցեղասպանություն13:47, 14 Օգոստոս 2013

Էրգենեքոնը և Հայոց ցեղասպանությունը

Թուրքական «Թարաֆ» թերթում հրապարակվել է Թաներ Աքչամի` «Էրգենեքոնը և Հայոց ցեղասպանությունը» թեմայով հոդվածը, որտեղ քննության է առնվում Թուրքիայում գործունեություն ծավալած ահաբեկչական կազմակերպության` Էրգենեքոնի և Հայոց ցեղասպանության հարցի միջև առկա կապը: Հոդվածի հայերեն տարբերակը ներկայացվում է ստորև.

«Եթե այսօր կարողանում ենք Հայոց ցեղասպանության մասին բացեիբաց խոսել, ապա դրա կարևոր պատճառներից մեկը Վելի Քյուչուքի և նրա խմբի ձերբակալումն ու Էրգենեքոնի դատավարությունն է: Անուշտ դրան պետք է գումարել նաև Հրանտ Դինքի սպանությունն ու դրան տրված հասարակական արձագանքը: Սպանությունը և դրան տրված հասարակական արձագանքը հենց Էրգենեքոնի և Հայոց ցեղասպանությամ միջև առկա կապն է հուշում: Ուզում եմ հիշեցնել, որ Էրգենեքոնը միայն քաղաքական մի շարք սպանությունների իրականացմամբ հեղաշրջման համար հող նախապատրաստող մի ահաբեկչական կազմակերպություն չէր: Այն միևնույն ժամանակ մասայականության ձգտող մի քաղաքական շարժում էր: Ցանկացած քաղաքական շարժում կենտրոնանում է մի քանի իր համար կարևոր թեմաների շուրջ և շրջապատի կողմից ճանաչում ձեռք բերում հենվելով իր համար հիմնական այդ թեմաների վրա: Այդ թեմաներին համապատասխան քաղաքական գործունեություն է սկսում և հիշվում այդ թեմաներով:

Էրգենեքոնը, որպես քաղաքական հոսանք, իր համար հիմնական թեմա էր ընտրել «Հայոց ցեղասպանության անհիմն պնդումները»: Դրա համար նախևառաջ ու՞մ դեմ պիտի պատերազմ վարեր: Իհարկե քրիստոնյաների և Հրանտ Դինքի…

Ու՞մ պիտի ընտրեր իր համար որպես սիմվոլ: Իհարկե Հայոց ցեղասպանության ճարտարապետ Թալեաթ փաշային և բռնագաղթի ժամանակ գործած հանցանքների համար 1919-ին Ստամբուլում մահապատժի ենթարկված Բողազլըի ղեկավար Քեմալին:

Այդ նպատակով իր կատարած քաղաքական գործունեությունը հիշեցնող «Հայոց ցեղասպանությունը միջազգային մի սուտ է» կարգախոսի ներքո թշնամություն էին սերմանում ոչ միայն Թուրքիայում, այլ նաև Եվրոպայում բնակվող հայերի նկատմամբ: Այդ պատճառով հիմնվում է Թալեաթ փաշա կոմիտեն: Այն 2005-ին` Լոզանում, 2006-ին` Լոզանում, 2007-ին` կրկին Լոզանում և Փարիզում Հայոց ցեղասպանության դեմ «Թալեաթ փաշայի շարժում և քայլերթ» անվանման ներքո հայոց ցեղասպանության դեմ բողոքի ցույցեր է կազմակերպել:

Թալեաթ փաշայի կոմիտեի հիմնադիր անդամների մի զգալի մասը ձերբակալվել է Էրգենեքոնի դատավարության շրջանակում: Հարցաքննությունների ժամանակ կասկածյալներին ուղղված հարցերի զգալի մասը առնչվել է կոմիտեին և նրա գործունեությանը: Կոմիտեի ձերբակալված գլխավոր քարտուղարի խոսքով իրեն տրված 49 հարցից 17 վերաբերել է Թալեաթ փաշայի կոմիտեին ու նրա գործունեությանը: Նա խոսքերով «Էրգենեքոն ահկեկչական կազմակերպության» անվան տակ իրականում իրեն հարցաքննել են կոմիտեի` «Հայոց ցեղասպանության անհիմն պնդումների» դեմ պայքարի մասին: Նա մասնավորապես ասել է. «Որևէ մեկ թող մյուսին չխաբի: Այստեղ պաշտոնապես և հրապարակավ հարցաքննվում է Թալեաթ փաշայի կոմիտեի գործունեությունը: Առանց այդ էլ Էրգենեքոնի հարցաքննությունը հեն այդ է:

Այսպես օրինակ Էրգենեքոնի առնչությամբ հրապարակված վճռում տեսնում ենք, որ կոմիտեի անդամները Դողու Փերինչեքի և Ֆերիթ Իլսեվերի գլխավորությամբ ծանր պատիժներ են ստացել:

Էրգենեքոնի և Հայոց ցեղասպանության միջև առկա կապը մեկ այլ մարդու` Վելի Քուչուքի , կողմից նույնպես ներկայացվում է բոլորիս ուշադրությանը:

Ըստ Քյուչուքի` Էրգենեքոնի դատավարությունները նմանվում են 1919-ին Հայոց ցեղասպանության համար կատարվող իթթիհադականների դատավարությանը: Իսկ իր վիճակը նույնացնում է 1915-ին գործած մեղքերի համար մահվան դատապարտված Բողազլայանի ղեկավար Քեմալի հետ:

Այսպես օրինակ Էրգենեքոնի մեկ այլ կարևոր քայլերից էր հանդիսանում Բողազլայանի ղեկավար Քեմալի հիշատակին հավաքույթներ կազմակերպելը:Փերինչեքի, Քյուչուքի և Քերինչսիզի և խմբի մնացած անդամների ձերբակալմամբ այդ միջոցառումներին էլ վերջ դրվեց:

Էրգենեքոնի քաղաքական գործունեության և Հայոց ցեղասպանության միջև կապի վրա կենտրոնանալը իրավամբ ուշադրության է արժանի: Ես շարունակելու եմ ուսումնասիրել այս թեման»:

Ermenihaber.am

Այս ենթաբաժնի վերջին նորությունները

15:14, 29 ապր

Հայոց ցեղասպանություն. արդեն 1 դար ու 10 տարի

Կա՞ արդյոք երաշխիք, որ հայկական կողմի հետ հարաբերությունները կարգավորելուց հետո մի օր թուրքը կրկին «թուրը չպիտի սրի»:

14:02, 28 ապր

Ջորջ Ասլանը Հայոց ցեղասպանության թեմայով արտահերթ ելույթ է ունեցել Թուրքիայի խորհրդարանում

«1915-ին Թուրքիայի 13 միլիոն բնակչության 3 միլիոնը կազմում էին քրիստոնյա ժողովուրդները։ Այսօր բնակչությունը 86 միլիոն է, բայց քրիստոնյաների թիվը ընդամենը 50 հազար է: Ինչու՞»։

12:51, 25 ապր

Անկարայի քաղաքապետ. «Մերժում ենք Թրամփի, բոլոր նրա նախորդների և մյուս արևմտյան առաջնորդների ապրիլքսանչորսյան հայտարարությունները»

Յավաշը նշել է, որ չնայած Թրամփը Բայդենին հակառակ չի օգտագործել «ցեղասպանություն» եզրույթը՝ այդուհանդերձ երևում է, որ «1915-ի վերաբերյալ ընդհանուր դիրքորոշումը հիմնական գծերով շարունակվում է»։