Պատասխան` Օսմանյան կայսրությունում հայերի թվաքանակը կեղծողներին

Ցեղասպանություն17:09, 21 Հունիս 2013

Պատասխան` Օսմանյան կայսրությունում հայերի թվաքանակը կեղծողներին

Ռուսական «Կուլտուրա» հեռուստաալիքով հեռարձակվող «Власть факта» հաղորդաշարի շրջանակներում հեռարձակված «Թուրքական մարշ» հաղորդմանը հյուրըկալվել էր Մոսկվայի համալսարանի Ասիայի և Աֆրիկայի ինստիտուտի տնօրեն Միխայիլ Մեյերը:

Հաղորդման ընթացքում ի թիվս Թուրքիայի ներքին և արտաքին խնդիրների, պատմության վերաբերյալ հարցերի, հնչեցվել է նաև հարց Հայոց ցեղասպանության մասին, որին տված Մեյերի պատասխանն ամբողջավին համընկնում է թուրքական պաշտոնական տեսակետին:

Հայոց ցեղասպանության զոհերի քանակի մասին Մեյերը մասնավորապես ասել է. «Այնտեղ, ըստ հաշվարկների, եղել են ընդամենը 1.5 միլիոն հայ, և քանի որ նրանց ինչ-որ մասը մնացել է, ապա չի կարելի ասել, որ զոհերի թիվը 1.5 մլն է»:

Այս առնչությամբ անհրաժեշտ է մեջբերել պատմական գիտությունների թեկնածու, Սևծովյան - կասպյան տարածաշրջանի քաղաքական և սոցիալական հետազոտությունների ինստիտուտի տնօրեն Վլադիմիր Զախարովի «Հայոց ցեղասպանություն. ճշմարտություն և կեղծիք: Պատասխան պրոֆեսոր Մեյերին» (Геноцид армян: правда и ложь. Ответ профессору Мейеру) հոդվածից մեկ հատված` նվիրված Օսմանյան կայսրությունում հայերի թվաքանակի վերաբերյալ հաշվարկներին:

«Օսմանյան կայսրությունում բնակչության առաջին մարդահամարն անցկացվել է 1844 թվականին: Համաձայն այդ մարդահամարի` հայերի թիվը ասիական հատվածում կազմել է 2 միլիոն: 1867 թվականին Փարիզի համաշխարհային ցուցահանդեսի ժամանակ կայսրության ղեկավարությունը հայտնել է, որ Փոքր Ասիայում հայերի քանակը կազմում է 2 մլն, իսկ Թուրքիայի եվրոպական հատվածում` 400 հազար: Մինչդեռ Պոլսի հայոց պատրիարքարանի ունեցած տվյալների համաձայն` 1878 թվականին Օսմանյան կայսրությունում 3 մլն հայ է բնակված եղել. 400 հազարը` Թուրքիայի եվրոպական հատվածում, 600 հազարը` Փոքր Ասիայի արևմուտքում, 670 հազարը` Սիվասի, Տրապիզոնի, Կայսերիի և Դիարբեքիրի վիլյեթներում և 1 մլն 330 հազարը` Հայկական լեռնաշխարհում:
Ըստ պաշտոնական մարդահամարի` 1881-1893թթ. օսմանահպատակ հայերի թիվը կտրուկ նվազում է` հասնելով 1.048.143-ի: Անգամ հաշվի առնելով այն հանգամանքը, որ ռուս-թուրքական պատերազմի արդյունքում 1878 թ. Թուրքիան կորցրել էր Կարսը և Արդահանը, այնուամենայնիվ, հայերի թվաքանակի նվազեցումը կարելի է բացատրել միայն թվային մանիպուլացիաներով:

Ըստ թուրքական կառավարության տարեգրքի` 1882 թվականին ոչ մուսուլման տղամարդկանց կողմից վճարված հարկը կազմել է 462.870 թուրքական ֆունտ: Սակայն այս թիվը, համաձայն նույն տարեգրքի, Թուրքիայի նախարարների խորհուրդը սպասում էր տվյալ հարկի համար ներկայացված գումարից 2 անգամ ավելի: Այս հանգամանքն անուղղակի կերպով հաստատում է ոչ մուսուլման բնակչության թվաքանակի նվազեցումը:

1907-1908թթ. կատարված օսմանական մարդահամարը նույն հարցերն են առաջացնում, ինչը և նախորդը: Համաձայն այս մարդահամարի` Էրզրումի, Բիթլիսի, Վանի հայ բնակչությունը մնացել էր նույնը` հակառակ 1894-1896թթ. հայկական ջարդերի: Ռայմոնդ Գևորգյանը, մանրամասն քննելով ժողովրդագրական տվյալները, կարծում էր, որ այդ մարդահամարը որևէ առնչություն չուներ հայ բնակչության իրական թվի հետ և միայն կրկնում էր նախորդ մարդահամարի տվյալները, որն էլ իր հերթին 2 անգամ նվազեցված էր:

1914 թվականին հայոց պատրարքարանի կատարած հայերի մարդահամարը ցույց է տալիս, որ Օսմանյան կայսրությունում հայերը թիվը կազմել է 1.845.450: Հայ բնակչության քանակի` գրեթե մեկ միլիոնից ավելի նվազեցումը կարելի բացատրել 1894-1896թթ. հայկական ջարդերով, հայերի արտագաղթով և իսլամացմամբ: Բացի այդ, պատրիարքության մարդահամարի տվյալներն ամբողջական չեն, քանի որ պատրիարքության մարդահամար իրականացնողները ոչ բոլոր հայաբնակ վայրեր են կարողացել մուտք գործել, հատկապես եթե այդ տարածքները եղել են քրդական ցեղերի վերահսկողության տակ: Սա ավելի վառ է արտահայտվել Դիրարբեքրում, որտեղ պաշտոնական տվյալներով եղել է 73.226 հայ, պատրիարքության տվյալներով` 106.867, իսկ 1915 թվականին, ըստ թուրքական տվյալների, աքսորվել է 120.000 հայ: Օսմանյան պաշտոնական վիճակագրությունը 1915 թվականին հայերի քանակը հաշվում էր 1.295.000:

Այսպես` Թուրքիայի տարածքում բնակվող հայերի քանակը համաձայն օտարերկրյա աղբյուրների` «Բրիտանիկա»` 1 միլիոնից մինչև 3.5 միլիոն: Այլ օտար աղբյուրները նշում են 1.5 և 2.5 միլիոն մարդ: Անդրադառնալով ցեղասպանությունից առաջ հայ բնակչության թվաքանակին և ցեղասպանության ընթացքում կորուստներին` ակադեմիկոս Եվգենիյ Տարլեն նշում է.

«Լորդ Բրայսի ղեկավարությամբ գործող հանձնաոժողովի հաշվարկների համաձայն` ավելի արժանահավատ են համարվում հետևյալ թվերը, որոնք բնութագրում են Թալեաթ և Էնվեր փաշաների ջանքերի ընդհանուր արդյունքը: Մինչև 1915 թվականի ջարդերի սկսելը Թուրքիայի հայերի քանակը հաշվվում էր շուրջ 2.1 միլիոն (թիվը հաստատված է հայոց պատրարքարանի կողմից): Լորդ Բրայսը կանխամտածված վերցնում է ամենացածր թիվը 1.6 մլն մարդ, որպեսզի ստվերի կատարվածի իմաստը: Բայց և այնպես համառորեն ավելացնում է, որ ճիշտ է համարում, ոչ թե այս թիվը, այլ այն, որն ավելի մոտ է 2 միլիոնին: Բայց և այնպես վերցնենք 1.6 միլիոնը: Նրանցից 182 հազարը կարողացել է փախչել ռուսական Կովկաս, 4200 հոգի անգլիական Եգիպտոս, համեմատաբար քիչ են տուժել Կոստանդնուպոլսի և Զմյուռնիայի հայերը, և վերջապես փրկվել են իսլամ ընդունած և թուրքական հարեմներ ընկած որոշ կանայք: Լորդ Բրայսի հանձնաժողովի հաշվարկներով` Կոստանդնուպոլսում, Զմյուռնիայում և փախստականները միասին վերցրած փրկվել է 350.000 հայ: Բացի այդ փրկվել են մոտ 250.000 հայ` բողոքականները, կաթոլիկները և իսլամացվածները (մինչև 1915թ.): Արդյունքում ընդհանուր փրկվել է ոչ ավելի, քան 600.000 մարդ, իսկ զոհ է գնացել (եթե վերցնում ենք ամենաքիչ նախնական թիվը` 1.6 մլն մարդ, որը միտումնաբար ընդունվել է լորդ Բրայսի կողմից) 1 մլն: Սակայն Բրայսը կրկին հավելում է, որ իր կարծիքով այդ թիվը շատ քիչ է և որ սպանվել ու բռնի տեղահանվել է, հավանաբար, ավելի քանի 1.2 մլն հայ»:

Այնպես որ պետք չէ խաղալ թվերի հետ: Իսկ եթե պարզվի, որ ոչ 1.5 մլն է սպանվել այլ ասենք 13 հազարով ավելի, կամ 20 հազարով պակաս, արդյո՞ք դա փոխում է կատարվածի իմաստը, որը ոչ թե «փոխադարձ ոչնչացում էր» (ըստ Մեյերի), այլ հայ ժողովրդի նկատմամբ կատարված կանխամտածված ցեղասպանություն»:

Աղբյուր` http://bs-kavkaz.org

Այս ենթաբաժնի վերջին նորությունները

15:14, 29 ապր

Հայոց ցեղասպանություն. արդեն 1 դար ու 10 տարի

Կա՞ արդյոք երաշխիք, որ հայկական կողմի հետ հարաբերությունները կարգավորելուց հետո մի օր թուրքը կրկին «թուրը չպիտի սրի»:

14:02, 28 ապր

Ջորջ Ասլանը Հայոց ցեղասպանության թեմայով արտահերթ ելույթ է ունեցել Թուրքիայի խորհրդարանում

«1915-ին Թուրքիայի 13 միլիոն բնակչության 3 միլիոնը կազմում էին քրիստոնյա ժողովուրդները։ Այսօր բնակչությունը 86 միլիոն է, բայց քրիստոնյաների թիվը ընդամենը 50 հազար է: Ինչու՞»։

12:51, 25 ապր

Անկարայի քաղաքապետ. «Մերժում ենք Թրամփի, բոլոր նրա նախորդների և մյուս արևմտյան առաջնորդների ապրիլքսանչորսյան հայտարարությունները»

Յավաշը նշել է, որ չնայած Թրամփը Բայդենին հակառակ չի օգտագործել «ցեղասպանություն» եզրույթը՝ այդուհանդերձ երևում է, որ «1915-ի վերաբերյալ ընդհանուր դիրքորոշումը հիմնական գծերով շարունակվում է»։