Թուրքիայի կառավարության թվացյալ հանդուրժողականությունը

Հոդված07:44, 10 Հունիս 2013

Թուրքիայի կառավարության թվացյալ հանդուրժողականությունը

Այս օրերին, երբ ողջ աշխարհի ուշադրությունը սևեռվել է Թուրքիայում վերջին օրերին կատարվող դեպքերին, երբ միջազգային հանրությունն ու մամուլը կանգնում են թուրք հասարակության կողքին, ևս մեկ անգամ խորհելու անհրաժեշտություն է առաջանում Հանրապետական Թուրքիայի պատմության մեջ «ամենահանդուրժող» կառավարության մասին:

Հայտնի է, որ սկսած 1923 թվականին Թուրքիայի Հանրապետության հիմնադրումից և Մուստաֆա Քեմալ Աթաթուրքի իշխանության գալուց հետո էլ Թուրքիայում շարունակվեցին այլատյացության և համատարած թուրքացման դրսևորումները: Եվ տասնամյակներ շարունակ քեմալականները ու նրանց հաջորդներն անողոքաբար իրականացնում էին իրենց թուրքացման ծրագրերը` ոչնչի առջև կանգ չառնելով: Նրանք ազգային ու կրոնական փոքրամասնություններին ձուլելու համար օգտագործում էին նաև այդ համայնքի «երևելիներին», հարկ եղած դեպքում ներգրավուն էին նաև սեփական հասարակությանը: Ու այդ ամենն անում էին կոշտ մեթոդներով:

Աշխարհիկության ջատագով քեմալականները հետզհետե նահանջելով 2002-ին զիջեցին դիրքերը, երբ իշխանության եկավ չափավոր իսլամիստական «Արդարություն և զարգացում» կուսակցությունը: Կարճ ժամանակ անց էլ վարչապետի պաշտոնը զբաղեցրեց Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանը: Նոր կառավարությունը սկզբում աչքի ընկավ իրնախորդների համեմատ ավելի հանդուրժողական պահվածքով դեպի երկրի թուրք և ոչ թուրք հասարակությունը: Էրդողանի վարչակազմին տարիների ընթացքում տպավորություն ստեղծելց որ ուզում է փոխել մինչև այդ ստեղծված իրավիճակն ու տանելի պայմաններ ստեղծել նաև ազգային փոքրամասնությունների համար: Շեշտը դնելով ընդհանուր իսլամական կրոնի վրա ու վերացնելով քրդերի նկատմամբ որոշ սահմանափակումներ` փորձ արվեց շահել նրանց համակրանքը ու նույնիսկ հաշտեցման գործընթաց սկսվեց «Քուրդիստանի բանվորական կուսակցության» ու Էրդողանի կառավարության միջև: : Նույնիսկ Էրդողանը հրապարակավ ներողություն խնդրեց դեռևս քեմալիստների կառավարման շրջանում իրականացված Դերսիմի կոտորածների համար: Պոլսահայ համայնքին ևս որոշակի զիջումներ արվեցին. հայոց պատրիարքարանին վերադարձվեց հայկական գերեզմանատան տնօրինությունը, մի քանի հայկական եկեղեցիներ վերանորոգվեցին Արևմտյան Հայաստանի տարածքում և այլն:

Այս ամենը Թուրքիայի հասարակության և հատկապես ոչ թուրք հասարակության մոտ Էրդողանի կառավարությունից դրական իմաստով որոշակի սպասելիքներ էր առաջացրել: Բայց վերջին օրերի դեպքերը կարծես եկան հակառակն ապացուցելու, եկան ցույց տալու, որ իր ծրագրերի իրականացման համար Թուրքիայի կառավարությունն ընդունակ է անմարդկային միջոցներ կիրառելու անգամ թուրք հասարակության նկատմամբ, որին մշտապես նախապատվություն է տրվել թուրքահպատակ մյուս ազգությունների համեմատ:

Ստամբուլի կետրոնական Գեզի զբոսայգու ու Թաքսիմ հրապարակում տեղի ունեցած բողոքի հանրահավաքների մասնակիցների նկատմամբ գործադրված բռնությունները հիասթափություն առաջացրեցին հատկապես Թուրքիայում բնակվող ոչ թուրք ազգությունների համար: Գեզիի դեպքերից հետո. ըստ իս, Թուրքիայի ազգային փոքրամասնությունների ներկայացուցիչներից շատերի մոտ անպայման հետևյալ հարցը կառաջանա. «Եթե Թուրքիայի Հանրապետության «ամենահանդուրժող» կառավարությունը չի խորշում այդպիսի բռնարարքներ կիրառել թուրք բնակչության նկատմամբ, ապա ի°նչ հետևանքներ կարող են առաջանալ մի օր, երբ կառավարությունը հանկարծ որոշի, որ ազգային փոքրամասնությունները խանգարում են իր ազատ գործունեությանը»:

Ռաֆայել Սահակյան