ERMENI HABER AJANSI

Ermenistan Soykırımı Müze-Enstitüsü'nde 22 Mayıs'ta Avusturyalı araştırmacı, gazeteci, eski diplomat ve insan hakları savunucusu Birgit Kofler-Betschart'ın yazdığı "İnsan öldürdüm ama katil değilim" kitabının Ermenice çevirisinin tanıtımı yapıldı. Armenpress ajansının aktardığına göre kitapta, Ermeni soykırımının organize edicilerini cezalandırmak için geçen yüzyılın 20'li yıllarında gerçekleştirilen "Nemesis" operasyonunun ayrıntıları ve Ermeni intikamcıların kaderleri anlatılıyor.

Birgit Kofler-Betschart, amacının insanlara, özellikle de Almanca konuşulan ülke sakinlerine 20. yüzyıl başında Ermenilerle yaşanan trajediyi anlatarak gelecekte benzer suçların önlenmesi ve engellenmesi olduğunu belirtti.

Yazar, açıklamasında şu ifadelere yer verdi: "Nemesis operasyonunun fikrini nasıl ortaya çıktığını, neyle başladığını, o dönemin gazetelerinde nasıl ele alındığını ve bu süreçte dünyada hangi olayların yaşandığını anlattım. Başlangıçta basın yayınlarına dayandım, operasyonu gerçekleştiren kişilerin biyografilerini inceledim ve bilimsel çalışmaları araştırdım. Ben bilim insanı değilim, gazeteciyim, bu nedenle daha çok gazetecilik yaklaşımı sergiledim." 

Kitabın yayımlanmasıyla Almanca konuşulan ülkelerdeki Ermeni Soykırımı hakkındaki bilgi eksikliğini gidermeyi amaçladığını vurgulayan yazar, bunun için sadece bilim insanları için değil, daha geniş bir kitle için ulaşılabilir olacak şekilde yazmaya çalıştığını ifade etti. Yazarın umudu, artık konunun daha geniş çapta tartışılmaya başlanması ve insanların kitabı okuyarak belirli sonuçlara varması yönünde.

Kitabın Almanca versiyonunun yayımlanmasından yaklaşık bir yıl sonra eser Ermenice olarak da erişilebilir hale geldi.

Kofler-Betschart, başlangıçta kitabın İsviçre, Almanya ve Avusturya gibi Almanca konuşulan ülke sakinleri için tasarlandığını belirterek, araştırma sırasında bu ülke sakinlerinin Ermeni Soykırımı hakkında çok az bilgiye sahip olduğunu, önemli bir kısmının da eksik bilgilere sahip olduğunu şaşırarak keşfettiğini söyledi.

"'Bir daha asla' - bu müzenin sloganlarından biri. Amacım, en büyük suçlar olan soykırımlar cezasız kaldığında ne olduğunu göstermek. Nemesis'in hikayesi bizi ikinci ana noktaya getiriyor - ahlaki soruya: Bir kişinin öldürülmesi suç iken, 1 milyon kişinin öldürülmesi nasıl suç olmayabilir? Umarım bu kitabın yayımlanmasıyla 'Bir daha asla' sloganının gelecekteki uygulanmasına küçük bir katkı sunabiliriz ve Ermenistan'ı bir kez daha yalnız bırakmayız" diye belirtti.

Ermeni Soykırımı Müze-Enstitüsü Vakfı Müdürü Edita Gzoyan da salonlarının hiç bu kadar kalabalık olmadığını gözlemledi.

"Talat'tan intikam alan Soğomon Tehlerian'ın davası uluslararası önem taşıdı. 'Soykırım' terimini geliştiren Raphael Lemkin, öğrencilik döneminde Tehlerian'ın davasını takip etti. O zamandan itibaren bu terimi yaratmayı düşünmeye başladı ve daha sonra Soykırım Sözleşmesi'nin oluşturulması için mücadele etti. Tasarıya göre cezalandırıcı ve önleyici işlevleri olmalıydı. Sözleşme'nin oluşturulmasından 70 yıldan fazla zaman geçti, ancak bu işlevler çalışmıyor, bunun tanığı da maalesef Karabağ'da olduk" dedi Edita Gzoyan.

Müze-Enstitüsü Baş Arşivcisi Gohar Khanumyan, bu kitabın "Nemesis" operasyonu hakkında Ermenice ilk kapsamlı çalışma olduğunu bildirdi. Birgit Kofler-Betschart ise konuya değinen ikinci yabancı gazeteci.

"Kitap oldukça sade bir dille yazıldığı için çok ilgi çekici okunuyor. Tarihimizin periyodik olarak hedef alınmaya, çarpıtılmaya ve aleyhimizde kullanılmaya çalışılan bölümlerini sunuyor. Son dönemde Azerbaycan tarafından da, devlet düzeyinde tarih sahteciliğiyle oldukça aktif olarak uğraşıyor ve 'Nemesis' operasyonunu da sömürüyor. Bu nedenle kaynaklarımızı, yabancı araştırmacıların dinleyici kitlesini mümkün olduğunca etkili kullanabilmeli ve tarihi gerçeği yabancıların sözleriyle de sunabilmeliyiz" dedi Gohar Khanumyan.

Kitap tanıtımında Cemal Paşa'yı kurşunlayan Artaşes Gevorgyan'ın torunu Armen Gevorgyan da hazır bulundu. "Nemesis" gizli operasyonunun psikolojik ve ahlaki bileşenlerine değinen Gevorgyan, bu şekilde Ermeniler üzerinden kurban etiketinin bir ölçüde kaldırıldığını vurguladı.

"Bu adaletti, ulusal onurun restorasyonu, cezanın kaçınılmazlığıydı. Ermeni intikamcıların torunları grubumuzun kararıyla Yerevan'da 'Nemesis' operasyonuna adanmış anıt 25 Nisan'da açıldı. Bu, 24 Nisan'ı kaçınılmaz olarak 25 Nisan'ın takip ettiğini simgeliyor" dedi.

Gevorgyan, 2008'de Türkiye Cumhurbaşkanı ile birlikte Yerevan'a soykırım organizatörlerinden biri olan deniz kuvvetleri bakanı Cemal Paşa'nın torunu Hasan Cemal'in geldiğini hatırlatarak, "Dedesini 1922'de 21 Temmuz'da Tiflis'te kurşunlayanlardan biri benim dedemdi. O ve arkadaşı Petros, kurşunlamadan önce Cemal'e 'Der Zor'u hatırla' sözleriyle hitap ettiler - çölde Cemal ile karşılaşan Ermeni kadının, Ermenilerin bunun için mutlaka intikam alacağını söylediği sözlerini hatırlatarak. Öyle de oldu. Bu hikayeyi Hasan Cemal'e anlattığımda, uzun süre sessiz kaldı" diye anlattı.

Araştırmacı Hayk Martirosyan, kitabın yazarının Ermeni olmasa da kendileri için hassas olan bu konuyu objektif şekilde anlatabildiğini düşündüğünü belirtti.

"Almanca orijinali geçen yılın martında yayımlandı. Bu süreçte çok sayıda tanıtım ve tartışma gerçekleşti. Bu kitabın başka dillere de çevrilmesini isterdim. 'Nemesis'in hikayesi, sınırlı imkanları olan bir grubun azim, irade, cesaret ve kararlılık sayesinde amacına nasıl ulaştığının parlak bir örneği" diye sonuçlandırdı.