Kültür16:32, 08 Mayıs 2020
Antigone ruhlu bir kadın: Zabel
Bahar Çuhadar/Hürriyet
Boğaziçi Gösteri Sanatları Topluluğu, ‘Muhsin Bey’in Son Hamlet’inde modern Türk tiyatrosunun temelini inşa eden Ermeni tiyatro emekçilerinin adeta hasır altı edilen tarihiyle karşılaştırmıştı bizi.
Topluluğun 2017 martında prömiyer yapan oyunları ‘Zabel’ ise bizi Ermeni aydın, yazar, kadın hakları savunucusu Zabel Yesayan’ın hayatında bir gezintiye davet ediyor.
Modern Türkiye’nin her alanında müthiş emekleri olmasına rağmen isimleri dillendirilmeyen sayısız Ermeni aydınından biri Zabel Yesayan. Onun yazdıklarının, hatıralarının rehberliğinde Aysel Yıldırım ve Duygu Dalyanoğlu tarafından kaleme alınmış oyunda; ‘mücadele’nin Zabel’in zihninde daha küçücük bir çocukken filizlenen bir yaşam biçimi olduğunu görüyor, Zabel’in anıları onu Sovyetler’deki hücresinde ziyaret ettikçe bu inatçı ve cesur kadının hayatını öğreniyoruz…
1938 yılında; yazıları ve fikirleriyle devrim karşıtlığı, Ermeni milliyetçiliği ve Fransız casusluğu yapmak, Stalin’e muhalefet etmek gibi suçlamalarla Sovyetler’de tutuklanmış halde çıkıyor Zabel karşımıza ilkin. Sorgu memuru kadınla puslu gri bir havadaki konuşmalarının arasına Zabel’in rengarenk anıları karışıyor.
1878’in şubatında, fonda Osmanlı-Rus Savaşı’nın habercisi top sesleri, Üsküdar’da dünyaya geldiği andan itibaren Zabel’in hak savunucusu bir yazar, bir entelektüel olarak adım adım inşa ettiği hayatına konuk oluyoruz. Sıcak tonlardaki renklerle boyalı fon perdesi, gölge efektleri/ışık tasarımı ve özgün müziklerinin sağladığı yumuşak geçişlerle seyirciyi, soğuk hücreden Zabel’in geçmişine doğru yormadan, dağıtmadan götürüp getiriyor reji
Zabel’in ilk sinyallerini çocukken verdiği duruşunun bütün ömrüne nasıl yayıldığını, İstanbullu bir Ermeni olarak kadınların baskın olduğu aile hayatını, yakın Müslüman arkadaşıyla ilişkisini, yazarlığa attığı ilk adımları, lise çağındaki kızı Sofi üzerinden kendi çekirdek ailesiyle ilişkilerini takip ediyoruz. Hayatı İstanbul’dan Paris’e (Paris’teki öğrencilik yıllarına yer vermese de oyun…), Adana’ya ve Yerevan’a uzanan Zabel’in, içinden geçtiği dönemlerde yazılarıyla, eylemleriyle, fikirleriyle aldığı aktif siyasi pozisyonu aktarıyor oyun. 1909’daki Adana Katliamı sonrasında, Birinci Dünya Savaşı arefesinde ve Ermeni aydınların tutuklandığı 24 Nisan 1915 gününde yaşadıklarına tanık oluyoruz.
‘Zabel’ sadece tarihimizin güçlü bir kadın figürünü sahneye taşımasıyla değil, oyuncuların tamamının ve sahne arkası ekibinin büyük çoğunluğunun kadın olmasıyla da bir ‘kadın oyunu’. Oyun, Zabel Yeseyan’ın içinde taşıdığı ‘Antigone ruhunu’ ve dönemin siyasi çatışmalarını sahneye taşırken konu ettiği her bir anın mizahını ve sıcak insani duygularını da seyirciye geçirmekte zorlanmıyor. Dahası, başta Zabel rolünde Aysel Yıldırım olmak üzere altı kadın oyuncu, dönüşümlü olarak üstlendikleri rollerde çok iyiler.
Vaktiyle sahnede yakalayamayıp Tiyatrolar.tv ekranından izlediğim oyunun ardından Zabel Yeseyan’ın Aras Yayıncılık’tan çıkan üç romanı ve anı kitabının yanı sıra yine Aras etiketli ‘Bir Adalet Feryadı/Osmanlı'dan Türkiye'ye Beş Ermeni Feminist Yazar’ı kendime okuma notu olarak alıyorum.
BOĞAZİÇİ GÖSTERİ SANATLARI TOPLULUĞU
Yazan: Aysel Yıldırım, Duygu Dalyanoğlu
Yöneten: Aysel Yıldırım, Duygu Dalyanoğlu, Sevilay Saral
Oyuncular: Aysel Yıldırım, Duygu Dalyanoğlu, Elif Karaman, Maral Çankaya, Nihal Albayrak, Zeynep Okan
Nerede: tiyatrolar.tv
Ne kadar: 20 TL’ye kiralayabilirsiniz.
Süre: 110 dk.
Bölümün son haberlerİ
Yarışmanın resmi internet sitesinde grubun 8 numaradaki "Jako" şarkısını seslendireceği bilgisi yer alıyor.
Yönetmen Hasmik Movsisyan'ın "250 km" adlı filmi, New York'ta düzenlenen "SR Socially Relevant Film Festival New York" film festivalinde iki ödül kazandı.
İKSV Tiyatro Festivali kapsamında Kasım 2020'de Türkçe ve Fransızca prömiyerini yapan Gomidas, 100. oyununa yaklaşırken 22-23 Mart Tarihlerinde Nice ve Paris şehirlerinde sahne alacak.
Alıntı
İranist Begijanyan, Reisi’nin ifadelerini yorumladı: “Ermenistan'a baskı yapılırsa Tahran müdahale eder”
En Çok Okunan
Ermenistan'ı ziyaret eden Fransız yetkililere, Ermenistan-Azerbaycan Martuni sınırına yakın altın madeninin güvenlik durumu hakkında bilgiler verildi.
Gazeteci Serdar Altan, Ermenihaber.am'e verdiği röportajda seçim sürecine ilişkin değerlendirmelerde bulundu.
Rusya Dışişleri Sözcüsü, Rusya'nın, Ermenistan ve Azerbaycan'ı azami itidal göstermeye ve saldırgan söylemlerden kaçınmaya çağırdığını belirtti.
Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan, Fransa Parlamentosu'nun Ermenistan ile Dostluk Grubu'nun Başkanı Anne-Laurence Petel başkanlığındaki heyeti kabul etti.
İşgal altındaki Artsakh Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı (Dağlık Karabağ) Samvel Shahramanyan Fransız Le Figaro'ya açıklamalarda bulundu
Takvİm
Anket
Bu yıl Ermenistan ile Türkiye devlet sınırı iki ülke vatandaşları için açılır mı?
Pİyasalar
EUR | TRY | USD |
549.84 | 90.05 | 485.12 |