• Hakkımızda
  • İletİşİm
  • Soykırım
  • Karabağ
  • Askerİ
  • Alıntı
  • Makale
14 Eylül, 2025
Pazar 04:46
Tür|Հայ|Pуc

ERMENI HABER AJANSI

Kısa ve öz
  • Röportaj
  • Ekonomİ
  • Polİtİka
  • Toplum
  • Kültür
  • Eğİtİm
  • Bölge
  • Dünya
  • Hukukİ
  • Spor

Toplum11:33, 16 Mayıs 2019

'Bay yüzde 5' lakaplı Üsküdarlı Ermeni işadamı Kalust Gülbenkiyan'ın hikayesi

'Bay yüzde 5' lakaplı Üsküdarlı Ermeni işadamı Kalust Gülbenkiyan'ın hikayesi

Petrol baronu Üsküdar doğumlu Osmanlı Ermenisi Kalust Sarkis Gülbenkiyan, 1955 yılında dünyanın en zengin insanı olarak ölmüştü. Osmanlı topraklarında bulunan petrol yatakları için imzalanan kontratlardan aldığı komisyonlar nedeniyle 'Bay yüzde 5' lakabıyla bilinen Gülbenkiyan'ın hayatı kitap oldu.

Gülbenkiyan'ın hikayesi ve servete kavuşması Jonathan Conlin'in "Bay Yüzde Beş: Dünyanın en zengin adamı Kalust Gülbenkiyan'ın pek çok hayatı" isimli kitabında anlatılıyor.

İstanbul'da doğan Gülbenkiyan öldüğü 1955 yılında modern dönem değerlerine göre 5 milyar sterlinlik servetiyle dünyanın en zengin kişisiydi.

Gülbenkiyan daha 19 yaşındayken hayatının ilk petrol sahasını o zamanlar Rusya İmparatorluğu sınırları içerisinde bulunan Bakü'de görmüştü.

Petrolün büyük bir devrim başlatacağını öngören Gülbenkiyan, Orta Doğu'da geliştirdiği ilişkiler ağı sayesinde Osmanlı İmparatorluğu'nun Asya kıtasındaki topraklarında bulunan petrol sahaları ile ilgili imzalanan tüm kontratlardan yüzde 5 komisyon alabileceği bir anlaşmaya imza attı.

Birinci Dünya Savaşı öncesinde imzalanan bu anlaşma o dönemde pek de önemli görünmüyordu. Gülbenkiyan yıllarca bu hisseye sahip olmayı sürdürmek için uğraştı. 1950'lilere geldiğinde dünyanın en zengin petrol sahalarından yüzde 5'lik hisse oldukça büyük bir miktara denk geliyordu.Gülbenkiyan 1880'li yıllarda şiddet olayları ve Osmanlı içerisindeki karışıklıklar nedeniyle İstanbul'dan ayrılmak zorunda kalmıştı.

Londra'da eğitime başladıktan sonra İngiliz vatandaşlığına geçti ve aile şirketini de yavaş yavaş terk etti. 1914'e yaklaşırken Gülbenkiyan Jön Türkler'e danışmanlık yaptı. Dönemin maliye bakanı Cavid Bey ile yakından çalışarak Türkiye Merkez Bankası'nın ve Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı'nın (TPAO) kurulmasında rol oynadı.

Birinci Dünya Savaşı'nın sonunda Osmanlı hükümeti bugünün Irak topraklarındaki petrol sahalarında kontrolü yitirmişti ancak TPAO'nun buradaki varlığı sürdü. Gülbenkiyan'ın şirketteki yüzde 5'lik hissesi onu çok zengin bir kişi haline getirdi.

Jonathan Conlin, kitabında Gülbenkiyan'ın çok da sevilen biri olmadığını yazıyor. Tüccarlık yetenekleri yüzünden pek çok kişiyle anlaşmazlık içine girmiş. Kitap ayrıca Gülbenkiyan'ın aile hayatını da mercek altına alıyor. Orta yaşlarında Ermeni bir doktorun tavsiyesi üzerine Gülbenkiyan, pek çok genç kadınla ilişki yaşarken iddiaya göre sağlığı pek de iyi olmayan eşi bu duruma itiraz etmemiş.Gülbenkiyan öte yandan Sovyetler Birliği'nin sermaye sıkıntısına düşmesini fırsat bilerek birinci sınıf bir sanat koleksiyonuna sahip olmayı başarmış.

Gülbenkiyan sanat koleksiyonunu İngiltere ve Fransa'da korurken İkinci Dünya Savaşı'nda tarafsız bir diktatörlük olan Portekiz'e yerleşti. Gülbenkiyan neredeyse her ülkede üst düzey bağları bulunan bugünün terimiyle modern bir oligark olarak yaşamıştı. Gülbenkiyan'ın sınır tanımayan azmi, İngiliz okullarına giden çocukları ve off-shore ticari çıkarlarıyla aslında geçmiş bir küreselleşme çağının ürünü. Gülbenkiyan kurumsal yapıları kullanarak mülk sahibi oldu, vergi ödememek için kendisinin ve ailesinin ülkeler arasındaki sermaye hareketlerini idare etti. 

1931 yılına gelindiğinde Gülbenkiyan'ın serveti 4,6 milon sterlini aşıyordu. Ancak elindeki hisseleri ve borç senetlerini Liechtenstein'da kurduğu bir şirkette tuttuğundan o yıl sadece 100 İsviçre Frankı vergi ödemişti.

İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra sermaye kontrolünün gelmesi ve ülkelerin sosyal devlet yapılanmasına geçmesiyle küresel anlamda vergiden kaçanlara hoşgörü gösterilmemeye başlandı. Bu yüzden Gülbenkiyan Portekiz'i faaliyetlerinin merkezi haline getirmeye karar verdi. Vergi düzenlemeleri nedeniyle sanat galerilerini de Londra ya da ABD'ye değil, Portekiz'e taşıdı.

Bugün Gülbenkiyan'ın sanat vakfı Avrupa'da en büyük hayırsever kurumlarının başında geliyor. Ortadoğu'nun büyük güçleriyle aynı masada oynayan, dünyanın finans mimarisinin boşluklarından faydalanan, servete kavuşan ve lüks içinde yaşayan Bay Yüzde 5, Gülbenkiyan geçmiş zaman için eşsiz bir yetenek olabilir ama onun bugün ekonomik sahnedeki varisleri pek de farklı değil.

Kaynak:   Ermeniahaber.am

Bölümün son haberlerİ

Ermeni kökenli Lev Avanesov Rusya'da "Yılın İnsanı-2025" ödülünün sahibi oldu
17:35, 11 Eyl
Ermeni kökenli Lev Avanesov Rusya'da "Yılın İnsanı-2025" ödülünün sahibi oldu

Ödül, şehrin gelişimi üzerinde kayda değer etkisi olan ve toplumdan geniş yankı bulan önemli başarılar için verilmektedir.

COP-17 Ermenistan'daki “Meridian Expo Meridian" merkezinde düzenlenecek
14:30, 11 Eyl
COP-17 Ermenistan'daki “Meridian Expo Meridian" merkezinde düzenlenecek

Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan, daha önce “Meridian Expo Merkezini” ziyaret ederek merkezin altyapı ve hizmetlerinin tasarım ve mühendislik imkanlarını inceledi.

Ermenistan’da turizm patlaması
12:18, 10 Eyl
Ermenistan’da turizm patlaması

Ermenistan Ekonomi Bakanı, sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımda ülkenin turizm verilerini değerlendirdi.

Alıntı

İranist Begijanyan, Reisi’nin ifadelerini yorumladı: “Ermenistan'a baskı yapılırsa Tahran müdahale eder”

İranist Begijanyan, Reisi’nin ifadelerini yorumladı: “Ermenistan'a baskı yapılırsa Tahran müdahale eder”

En Çok Okunan

Türkiye-Ermenistan Normalleşme Süreci Özel Temsilcisi Serdar Kılıç Ermenistan'a geldi (VİDEO)
Türkiye-Ermenistan Normalleşme Süreci Özel Temsilcisi Serdar Kılıç Ermenistan'a geldi (VİDEO)

Ermenistan Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Ani Badalyan’ın bildirdiğine göre, Kılıç'ı Ermenistan'ın Türkiye ile ilişkilerin Normalleştirilmesi Süreci Özel Temsilcisi Ruben Rubinyan karşıladı.

Rubinyan ve Kılıç hangi anlaşmalara vardı?
Rubinyan ve Kılıç hangi anlaşmalara vardı?

Türkiye ile Ermenistan normalleşme süreci Özel Temsilcileri 6. tur görüşmelerini Yerevan'da gerçekleştirmişlerdir.

Glendale Belediyesi okullarda Batı Ermenicesi öğretimi olasılığını inceliyor
Glendale Belediyesi okullarda Batı Ermenicesi öğretimi olasılığını inceliyor

Amerika Ermeni Ulusal Komitesi ANCA'nın Glendale şubesi bunu "dil gelişimi ve toplumsal kimlik için dönüm noktası" olarak değerlendirdi.

ABD Washington anlaşmalarının uygulanması için Ermenistan'a ilk taksit olarak 145 milyon dolar destek vermeyi planlıyor
ABD Washington anlaşmalarının uygulanması için Ermenistan'a ilk taksit olarak 145 milyon dolar destek vermeyi planlıyor

Ermenistan Başbakan Yardımcısı Mher Grigoryan, ABD Dışişleri Bakanlığı Avrupa ve Avrasya Bürosu Başkanı Brendan Henrehan başkanlığındaki heyeti kabul etti.

Ermeni foto muhabiri Ara Güler Müzesi’nde Robert Capa’nın Türkiye’deki en kapsamlı sergisi açıldı
Ermeni foto muhabiri Ara Güler Müzesi’nde Robert Capa’nın Türkiye’deki en kapsamlı sergisi açıldı

"Gerçek En İyi Fotoğraftır" sergisi adını Capa’nın yalın, direkt ve gerçekliğe dayalı fotoğraf felsefesini yansıtan bir sözünden alıyor.

Foto

picture Van’ın Akhtamar Adası’ndaki Surp Haç Ermeni kilisesinde ayin yapıldı

Vİdeo

picture Ermeni Soykırımı konulu “Anadolu hikayesi” filmi
Hava durumu

Takvİm

Anket

Bu yıl Ermenistan ile Türkiye devlet sınırı iki ülke vatandaşları için açılır mı?

Evet0%
Hayır100%
Bilmiyorum0%
Daha sonra açılır0%

Pİyasalar

EURTRYUSD
549.8490.05485.12

ERMENİ HABER AJANSI

Kısa ve öz

  • Hakkımızda
  • İletİşİm
  • Soykırım
  • Karabağ
  • Askerİ
  • Alıntı
  • Makale
  • Facebook
  • Youtube
  • Twitter
  • RSS
© Copyright EH ermenihaber.am 2015
Tüm hakları saklıdır
  • Facebook
  • Twitter
  • Youtube
  • RSS
{"core.poll.vote_empty":"core.poll.vote_empty"}