ERMENI HABER AJANSI

Aras Yayıncılık, Prof. Dr. Richard G. Hovannisian’ın Los Angeles’deki California Üniversitesinde düzenlediği “Tarihi Kentler ve Ermeniler” konferans dizisinin kitaplarını yayımlayarak, coğrafyamızın tarihinin daha derinlikli kavranmasına katkıda bulunuyor. Coğrafyamızın hayran olunası gizemine daha fazla vakıf olmamıza olanak sunuyor. 1980 darbesinin en önemli operasyonlarından biri, Ermeniliği ülke çabasından silmek için yasakçılığı en had safhaya vardırmaktı. Düşünebiliyor musunuz, elindeki haritada tarihi Ermenistan sözcüğü geçiyor diye, turist rehberleri gözaltına alınabiliyordu.

Ünlü Britannica Ansiklopedisinin Türkçe edisyonunun editörü, maddeler arasında Ermenistan geçiyor diye sıkı yönetim mahkemesinde yargılanabiliyordu. 12 Eylül cuntası, içinde tarihi Ermenistan maddesi var diye ünlü Fransız ansiklopedisi Larousse’un ülkeye girişini yasaklayabiliyordu.

12 Eylül günlerinde Vardiya Yayınlarının Editörü, İÜ İktisat Fakültesinden arkadaşım Yücel Yaman, 1981-84 yılları arasında Yurt ansiklopedisini yayımlamaya başladı.

Birçok gazeteci, akademisyen, çevirmen arkadaş da bu sayede bir iş bulma olanağına sahip olabildiler.

Nazar Büyüm’ün Adam Yayınlarının o dönemde birçok yazar, şair ve aydına bu olanağı sağlaması gibi.

Yücel Yaman bana yayın yönetmenliği teklifinde bulundu.

Ama o sırada Ayşe Nur, Aziz Nesin ile birlikte kökü ta Akşam gazetesine giden KİTAŞ’ı (CEMMAY), 12 Eylül darbesinin saldırısından sonra yeniden ayağa kaldırmakla uğraşıyordu.

Ben ise, Emil Galip Sandalcı, Arslan Başer Kafaoğlu, Gülten Akın, 12 Eylül tarafından kapatılan Demokrat gazetesinin kurumsal yapısı olan BASSAN’ın yasal meşruiyetine sahip çıkıp ayakta tutmakla uğraşıyorduk.

Bunlar olmasa Yurt ansiklopedisinde çalışarak, hat değiştirip daha sakin bir yaşam yanında, çok keyifli bir iş yapmak da mümkündü.

Demokrat gazetesinde gazeteciliğe başlayan birçok arkadaş, 12 Eylül sonrası medyada yeteneklerinden dolayı iyi yerlere geldiler. Mustafa Sönmez, Murat Çelikkan, Nurcan Akad, Nadire Mater, Ayşen Gür, Neyyire Özkan, Ayşe Düzkan, Şebnem Atiyas, gibi…

Demokrat gazetesinin 1988’de yeniden çıkması projesine, sağ çoğu destek verdi sağ olsunlar[RTF bookmark start: _GoBack][RTF bookmark end: _GoBack]. Ama engel “başka yerden” geldi!

Yalnız Yurt ansiklopedisinde bütün yerel tarihe ayrıntılı olarak girilmesine karşın, yer verilmeyen tek olgu “Ermenilik” idi. Ana Britannica’ya yönelik dava, Larousse’un ülkeye girişinin yasaklanmasıydı bunun nedeni.

Caydırıcı etki.

Ben de özellikle Ayşe Nur’un Doç. Dr. Mete Tunçay’ın “Eski Sol Üstüne Yeni Bilgiler” kitabını yayımlamasından sonra tutuklanması üzerine, Rosa Luxemburg’un Türkiye’ye ilişkin makalelerine, Lothar Rathman’ın “Berlin-Bağdat / Alman Emperyalizminin Türkiye’ye Girişi” kitabında ek olarak yer verirken, bu davalar nedeniyle “Ermeniler” sözcüğünü “Gregoryen” diye değiştirecektim.

12 Eylül Cuntası Lideri General Evren, Ermeni Soykırımı’na “sözde” tanımlamasını ekleyen kişidir.

Ermeni kelimesini sözlüklerden, ansiklopedilerden, tarihi atlaslardan silmeye çalışılan bir dönemdi bu.

Aynı coğrafyayı paylaşan Kürtlük de yok sayılıyordu aynı dönem. General Kenan Evren, Ermenistan’ı tarihi haritalardan sildikten sonra, Kürt dili özel bir yasa ile yasaklandı (dünyada örneği çok az). Kürdistan da tarihi haritalardan silinmeye çalışılan ikinci isim oldu.

Kızıl Sultan dönemi gibi kelimelerin yasaklandığı bir dönemdi. Bırakın kelimeleri renklerin yasaklandığı bir dönem.

Onun için bütün sansüre karşın, Yurt ansiklopedisinin o dönemde çıkması da bir cesaret ve direnişti.

İlk defa, bu ansiklopedi ile ayrıntılı yerel haritalara yurttaşların ulaşması mümkün oldu. İnsanlar adı değiştirilse bile köyünün, yaylasının, mezrasının somut yerini görme olanağına sahip oldular.

Bir yayıncı olarak “Tarihi Kentler ve Ermeniler” dizisini yayımlamayı çok hayal ettim. Bu hayalimi Aras yayıncılık gerçekleştirdiği için çok mutluyum. Serinin bugüne kadar Van, Bitlis ve Muş, Harput ve İzmir’e ilişkin kitapları çıktı. Erzurum, Sivas, Diyarbakır, Urfa, Klikya, Karadeniz,Kars ve Ani, Kayseri ve Kapadokya, Küçük Asya, Musadağ kitapları ise sırada. Böylece 1981-82 yılları arasında yayınlanmış olan Yurt ansiklopedisinin eksiği, bu seriyle aradan 31 geçtikten sonra tamamlanmaya başladı. Okumaya serinin ilk kitabı olan “VAN” ile başladım keyifle. Van/Hakkâri seyahatlerimin kafamda dönen anıları ile birlikte.

Hani ne demişler: “Dünyada Van, Ahirette Cennet”!

(“Dünyada Van Ahirette İman” versiyonunun saçmalığı ayrı bir hikaye!)

Vanlılar, bu kitapta anlatılan ise sizin hikayeniz.