ERMENI HABER AJANSI

Kanada’da yaşayan Takvor Hopyan’ın “Milleti Sadıka’dan 1915 Ermeni Tehcirine: Pederimin Anıları” başlıklı kitabı yayınlandı. Puslu Yayınları’ndan çıkan kitabın yazarı Hopyan, 1934’te İstanbul’da dünyaya geldi. 1969’da ailesiyle Kanada’ya yerleşti. Hopyan’ın babası Gığmes Hopyan ise Bolu’da 1887’de doğdu.

1915 Ermeni Soykırımı sırasında Ankara’nın Nallıhan ilçesinde yaşayan Gığmes Hopyan, hayatta kalmayı başardıktan sonra tüm yaşadıklarını kaleme almaya başladı. 1985 yılında Kanada’da vefat ettiğinde Gığmes, oğlu Takvor’a anılarının yayınlamasını vasiyet etti.  Takvor Hopyan, Bolu Ermenileri hakkında önemli tarihsel veriler ve ipuçları da içeren kitap hakkında “Agos”a anlattı.

“Öncelikle Bolulu Ermenilerden başlayalım. Türkçe kaynaklarda Bolu’da Ermeni varlığı hakkında maalesef yeterli bilgi bulunmuyor. Kitabınızdan öğrendiğimiz kadarıyla Bolu’da Ermeni varlığı 13. yüzyıla kadar uzanıyor. Bolulu Ermenilerin Karabağ’dan Bolu civarına geldiğinin kanıtı olarak el yazması bir İncil’i gösteriyorsunuz. Kitapta bu İncil’in 1920’den sonra Ermenistan’a gönderildiğini belirtiyorsunuz. Bu el yazması İncil nüshası şu anda nerede bulunuyor? Tarihçiler tarafından inceleniyor mu?

Bu Karabağ mevzuunda şu gerçeği hemen ifade etmek isterim. Babam, bu Karabağ kökeni ile çok gurur duyan bir Bolulu idi. Kırmızı mürekkeple ve el  yazısı ile parşömen üzerine yazılan İncil’i kendisinden defalarca işitmiştim. Bu incil’in en son sayfasında Bolulu Ermenilerin 13. yüzyılda Karabağ’dan göç ettikleri bilgisi el yazısıyla yazıyormuş. Bilhassa küçük yaşından itibaren  evlerinin yanıbaşında bulunan kilisede ( Bolu’daki iki kiliseden biri) senelerce devamlı olarak güzel sesiyle kilise ayinlerini okuması babama bu İncil’i de defalarca görme fırsatını vermiş. Ben Kanada’dan Ermenistan’a üç kere ziyaret amacıyla gittim. Yerevan’da  o zamana kadar tanışmadığım İki amcam ve bir halamın yanı sıra onların çocuklarıyla da görüşebildim. Bu arada bu çok işittiğim İncil’i de Matenadaran’da bir akrabamla birlikte araştırdım.

Matenadaran’ın müdürü birçok el yazması İncil’in Yerevan’da bulunduğunu,  bunların yakın zamanda bilgisayar vasıtası ile  tasnif edileceğini, ancak bu çalışma sonunda bu İncil’i bulabileceğimizi bize söyledi. Bu görüşme 1996’da oldu. Yakında Yerevan’a tekrar gidip, konuyu yeniden araştırmak istiyorum. Umarım, babamın ve amcamın ellerinin dokunduğu bu İncil’in sayfalarına ben de dokunabilirim.

Kitap, babanız Gığmes Hopyan’ın anılarını içerdiği kadar, büyükbabanız Nişan Hopyan’ın anılarını da kısmen içeriyor. Böylece Bolulu Ermenilerin 1850’lerden günümüze uzanan tarihi konusunda önemli bilgilere ulaşıyoruz. 1969’a kadar yaşadığınız İstanbul’da ve daha sonra yaşadığınız Kanada’da Bolulu Ermenilerle karşılaştınız mı? Eğer karşılaştıysanız onlardan Bolu’daki Ermeni tarihi ve kültürüne dair kitapta yer veremediğiniz bilgiler edindiniz mi?

Evet, İstanbul’da babamın akrabalarının haricinde Bolulu hemşerilerimiz de vardı. Bunlar hatırladığım kadarıyla iki aileydi. Toronto’da ise sadece bir Bolulu aileyle tanıştık. Bolu’da zaten 250 haneden oluşan küçük bir Ermeni topluluğu varmış. Herkes herkesi tanıyormuş. Özellikle her aileye takılmış olan lakaplarıyla tanınırlamış. Bolulu Ermeniler neşeli ve şakacı bir toplulukmuş. Birbirlerine lakaplar takıp o lakaplarla birbirlerini anarlarmış. Babamın anılarında, ev yapımı Bolu rakısıyla kurulan sofralarda şarkı söyleyerek geçen neşeli günlerden sıkça söz ediliyor."