ERMENI HABER AJANSI

Ermeni Mimarlığı Araştırma Fonu yöneticisi Samvel Karapetyan, Ermenistan şehircilik bakanlığına bağlı Ulusal Mimari Müze Enstitüsünde yapılan "Yeni Culfa" konulu konferansında konuştu.  Karapetyan, ''Yeni Culfa'daki mezar taşlarında yer isimler" konusunu sunarak, bu mezar taşlarındaki yazıtlardan zengin bilgiler edinebildiğini dile getirdi.

Uzman, göçmenlerin mezar taşlarından doğdukları yer ile göç ettikleri yer olmak üzere iki grup isimlerin öğrenildiğini anlattı.

Karapetyan, "Bu husus Yeni Culfa'nın,  göçmenlerin sığındığı diğer bölgelerle bağlantıları olduğunu, örneğin Anadolu'dan Hindistan'a kadar, Mezopotamya'ya kadar bulunan farklı  bölgelerde  doğan Ermenilerin, sonuçta Yeni Culfa'nın mezarlığında defnedildiklerini, dolayısıyla hayatlarıyla, işleriyle bir şekilde Culfa ile bağlı olmuş olduklarını gösteriyor", şeklinde konuştu.

Yeni Culfa'ya yerleşen ilk nesile ait mezar taşlarındaki yer isimlerinin özellikle büyük önem taşıdığını vurgulayan uzman, bu ilk neslin 1604-1605 tarihlerinde tehcire tabi tutularak yerleştikleri bölgede Yeni Culfa'yı kurduklarını hatırlattı.

Edinen bilgiye göre, şuanda Yeni Culfa'nın mezarlığında 17.-18. asırlara ait yaklaşık 12.000  mezar taşı bulunuyor ve bunlardan sadece her 100'den ikisinin veya üçünün (yaklaşık 250) üzerinde doğdukları veya yaşadıkları yerin ismi bulunuyor.

Eski anıt uzmanı, mezar taşlarının üzerindeki yer isimlerinin tarih ve coğrafi bakımından çok önemli bilgi taşıdıklarını ifade ederek, örnek olarak 18. yüzyılına ait bir mezar taşının üzerinde Syunik'in, 1720 tarihinden beri artık Ermeni nüfüsü hiç kalmayan Ajpaj köyünün ismi kayıtlı olduğunu anlattı.

Daha önce bu köyünde Ermenilerin yaşadığı zamana dair bir bilgimiz yoktu. Bunun dışında, bazı köylerin isimleri de artık tamamen unutulmuş ve onların, memleketin neresinde bulunduğuna dair bize hiçbir bilgi ulaşmamıştır." dedi. Bu bakımdan, mezarlıktaki bu eski yazıtların, tamamlayıcı ve bilgilendirici değeri vardır.

Yeni Culfa, 17. asrın başlangıcında Batı Erenistan'dan zorla göç ettirilen yaklaşık 300.000 Ermenilerin, İran'ın Isfahan şehrine yerleşerek kurdukları bir semt.