ERMENI HABER AJANSI

Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları’nın değerbilirlik örneği bir dizisi var: Kayıp Şairler. Sennur Sezerin kaleme aldığı  yazıda konuyla ilgili şunları sunuluyor. Danışmanlığını Ahmet Oktay’ın, araştırmacılığını Hüseyin Hüsnü’nün yaptığı dizinin editörü Ruken Kızıler. Unutkan edebiyat hafızamızın bir kıyısında hatırlanmayı bekleyenlerin bazıları kitaplaştı: Suphi Taşhan, Nevzat Üstün, Suat Taşer, Halim Şefik. Bu günlerde bu dizide iki şair daha yer aldı: Garbis Cancikyan ile Haygazun Kalustyan. Ortak bir kitapları var: Balkıs. Kitaba adını Heykeltıraş Hüseyin Anka koymuş, kapağı da Agop Arad yapmış. 

Garbis Cancikyan 6 Ocak 1920’de Samatya’da doğmuş,  26 Şubat 1946 yılında Yedikule Surp Pırgıç Hastanesinde öldü. Dönemin çaresiz hastalığı tüberküloza yenik düştüğünü de söyleyebiliriz. Ermeni Llirik Şair Misak Medzarents’in (1886-1908) yanına gömülmek isteği yerine getirilebildi. Mezartaşında da şiirlerinden biri yer alıyor:

“Ocağın altısında doğdum ben/Ateş yüreğimde tüter/Kılıç alnımda doğdum ben”.1990’da  arkadaşı Rupen Maşoyan’ın editörlüğünde Samatya Sahakyan Okulundan Yetişenler Derneğince  Türkçe ve Ermenice yazdığı tüm şiirler yayımlandı: Garbis Cancikyani Hedkerov (Garbis Cancikyan’ın İzleriyle) Haygazun Kalustyan 1920’de Gedikpaşa’da doğdu. Getronagan Lisesi öğrencisiyken Cancikyan ile tanıştı. Parasal sıkıntılardan dolayı öğrenimini yarım bırakarak bir fabrikada çalışmaya başladı. Dışardan lise sınavlarını verdi. 1960’ta İstanbul Üniversitesi pedagoji bölümünü bitirdi.1965’te Ermenistana göç etti ve Bilimler Akademisinde çalıştı. 1985 yılında öldü. 2004 yılında Gazeteci Yazar Rober Haddeciyan, bu kuşak şairlerin görüşlerini İstanbul Ermenileri Yeni Şiirinin Romanı Garbis Cancikyan, Haygazun Kalustyan ve Diğerleri  adıyla (Ermenice) bir kitapta topladı.

Bu kuşak şairleri Garip Kuşağı’na yakın şairlerdir. Cancikyan’ın  “edebiyatın gayesi , feleğin çemberinden geçmiş bu dünyada bir heykeltıraş gibi hayatı yontmaktır, insanı inşa etmektir. İnsanın iç dünyası çok ağırlaşır/çekilmez olur/ taşınamaz olur, eğer bir biçimiyle ifade bulamazsa , insan mecburdur konuşmaya , sanatın gergi dilleriyle dil gelişir ve edebiyat doğar” tanımı güncelliğini koruyor. Balkıs’ın ön sözündeki “Esere bir canlılık vermek lazımdır bu da ancak realizmden gelebilir. Realist yalnız görüp hisseden değil gösterip hissettiren şairdir” tanımı da taptaze.

Haygazun Kalustyan’ın  ilk Ermenice şiir kitabının adının Karyuği Lampan (Gaz Lambası ) olduğunu söylemek ve polis soruşturmasına konu olmuş Akşam şiirini örneklemek onları daha iyi tanıtabilir: Şimdi/Bir kadın/İşsiz kocasını bekliyor/Şimdi/Kağıt parçalarının alevi/Pazar kaldırımları üstünde/Dökülen lahana yapraklarını/Yemeğe çevirecek/Ve masa üstündeki ekmek bıçağı/Tekrar/Ekmek ekmek ekmek bekleyecek... Tomasyan, Balkıs kitabını ona A. Kadir’in verdiğini söylüyor. Bu da bu şairlerin Garip gibi sokak diline yakın ama güzel bir dünya ideolojisinden yana olduklarını gösterir bence.

Ermenihaber.am