Հանրահայտ հայ ծնծղայագործ Զիլճյանների արվեստի թուրք շարունակողը

Մշակութային10:50, 08 Դեկտեմբեր 2016

Հանրահայտ հայ ծնծղայագործ Զիլճյանների արվեստի թուրք շարունակողը

Թուրքիայի Էդիրնե նահանգի Ուզունքյոփրու շրջանում բնակվող Մուստաֆա Էրը շարունակում է հայ աշխարհահռչակ ծնծղայագործ Զիլճյան ընտանիքի արվեստը: Թուրքական «Doğan» լրատվակայքի տեղեկացմամբ՝ Էրը իր 12 հոգանոց թիմով ձեռագործ ծնծղաներ է պատրաստում, որոնք մեծ պահանջարկ ունեն ողջ աշխարհում: Ամերիկայի, և Եվրոպական երկրների բազմաթիվ անվանի երաժիշտներ օգտագործում են հենց այստեղ հատուկ պատվերով պատրաստված ծնծղաները:

Էրն այս մասնագիտությունը սովորել է պոլսահայ մի վարպետից և արդեն 14 տարուց ի վեր զբաղվում է ծնծղայագործությամբ: Նա նշում է, որ մատնահետքերի նման ծնծղաներն էլ երբեք մեկը մյուսին նման չեն լինում, չեն կրկնվում: Դրանք պատրաստվում են պղնձի, անագի և բրոնզի խառնուրդից և բացառապես ձեռքի աշխատանք են: Էրն ու իր ընկերները օրական շուրջ 25-30 ծնծղա են պատրաստում, որոնցից յուրաքանչյուրը գնահատվում է 25 -250 ԱՄՆ դոլար:

Թեև թուրքական աղբյուրը չի նշում այն հայ վարպետի անունը, ով Մուստաֆա Էրին է փոխանցել ծնծղա պատրաստելու գաղտնիքը, սակայն, ամենայն հավանականությամբ, նա եղել է հռչակավոր պոլսահայ Զիլճյան ընտանիքի ներկայացուցիչներից կամ աշակերտներից, քանի որ հենց նրանք են եղել ծնծղայի առաջին վարպետներն ու դարեր շարունակ սերնդեսերունդ փոխանցել ծնծղայի պատրաստման գաղտնիքը:

Զիլճյան ընտանիքը

Հարվածային գործիքների մեջ մտնող ծնծղան առաջին անգամ պատրաստվել է 1623թ. պոլսահայ վարպետ Ավետիս Զիլճյանի կողմից (թուրքերեն Zilciyan. «zil»՝ ծնծղա, «zilci»՝ ծնծղայագործ): Անագի և պղնձի հատուկ խառնուրդից պատրաստված ծնծղայի գաղտնիքը նա հայտնել է միայն իր տոհմի արու զավակներին և այդ գաղտնիքը դարերով պահպանվել է: Օսմանյան կայսրությունում Զիլճյանների պատրաստած ծնծղաները մեծ համբավ ունեին և գրավել էին անգամ սուլթանների ուշադրությունը: Դրանք հետագայում կատարելագործվեցին և սկսեցին օգտագործվել օսմանյան և պրուսական բանակներում:

Զիլճյանների ընտանիքի հռչակավոր ներկայացուցիչ Քերովբե Զիլճյանի (1838-1910թթ) արտադրած ծնծղաները եվրոպական ն ամերիկյան միջազգային ցուցահանդեսներում արժանացել են շքանշանների ու պատվոգրերի (Լոնդոնում՝ 1851-ին, Փարիզում՝ 1862-ին, Չիկագոյում՝ 1893-ին, Բեռլինում՝ 1898-ին, Իտալիայում՝ 1907-ին, «Մեծ մրցանակ»)։

Հայոց ցեղասպանությունից հետո Զիլճյանների ընտանիքի փրկված անդամները տեղափոխվել են ԱՄՆ։ Ներկայումս նրանց արհեստանոցը գտնվում է Նորթ Քուինս քաղաքում (Մասսաչուսեթսի նահանգ)։

Զիլճյանների անվանի ներկայացուցիչներից են Միքայել Զիլճյանը (1905-1978 թթ.), Ավետիս Զիլճյանը (1889-1979թթ.), Արման Զիլճյանը (1921-2002): Քսաներորդ դարի կեսերից մինչ օրս ջազ և ռոք նվագախմբերի հիմնական մատակարարը Զիլճյաններն են եղել:

Աղբյուր` Ermenihaber.am