Թուրք լրագրող. «Ծիծեռնակաբերդում կրակն անմար է, իսկ մեխակները` միշտ թարմ»

Հասարակական14:13, 28 Հոկտեմբեր 2013

Թուրք լրագրող. «Ծիծեռնակաբերդում կրակն անմար է, իսկ մեխակները` միշտ թարմ»

Երևանում գտնվող թուրք լրագրող, «Թարաֆ» թերթի հոդվածագիր Օզլեմ Էրթանը, իր «Ցեղասպանության հուշարձանում կնոջ թախծոտ ձայնը» վերնագրով հոդվածում կիսվում է Ծիծեռնակաբերդից և Հայոց ցեղասպանության թանգարանից ստացած իր տպավորություններով:
Ստորև ներկայացնում ենք թուրք լրագրողի հոդվածը` որոշակի կրճատումներով.

«Հուշարձան բարձրանալիս օդի ջերմաստիճանը գնալով իջնում է: Մրսելով`վերարկուիս կոճակները կոճկում եմ: Կամ Երևանի կենտրոնի և Ցեղասպանության հուշարձանի գտնվելու վայրի միջև ջերմաստճանային տարբերություն կա, կամ ես եմ այդպես զգում:
Ցեղասպանության հուշարձանին հասնելու պես կանացի մի ձայն է լսվում, թախծոտ հայկական մեղեդի .Դլե յաման է երգում կինը: Գեղեցիկ և զգացմունքային ձայնը ծիծեռնակի պես թևածում է օդում…

Ցավոտ անցյալի վկայությունները

Ցեղասպանության թանգարանը 98 տարի առաջվա մղձավանջը արտացոլող հայելու է նման: 1915 թվականին տեղի ունեցածի մասին պատմող լուսանկարների, փաստաթղթերի կողքով անհնար է պարզապես թանգարան այցելող մի զբոսաշրջիկի նման հանգիստ անցնել: Հուզվում ես, տխրում. լուսանկարների մարդկանց դեմքերին նայելիս սիրտդ ցավում է:

Առաջին բաժնում արևմտյան` այսինքն Անատոլիայի հայերի մինչև 1915 թվականը ապրած կյանքի մասին է պատմվում: Հին թերթեր, մարդահամարի տվյալներ, եվրոպացի զբասաշրջիկների` Արևմտյան հայերի առօրյայի մասին նոթեր և այլ մանրամասներ:Թանգարանի գլխավոր սրահը նվիրված է Հայոց ցեղասպանությանը:

Մահվան երթ

Հայոց ցեղասպանության հիշատակի օր համարվող ապրիլի 24-ին 235 հայ մտավորականներ ձերբակալվել են ու ուղարկվել մի ճանապարհորդության, որը մահով պետք է ավարտվեր: Թանգարանում նրանց նկարներն եմ նայում: Գրիգոր Զոհրապ, Դանիել Վարուժան, Կոմիտաս և այլոք: Անատոլիայի հայ հասարակության ինտելեկտուալները, որոնք մի քանի օրում բնաջնջվեցին:

Ցավի դաջվածքները

Դիտում ենք ռմբակոծված հայկական եկեղեցիների լուսանկարները: Այդ ժամանակաշրջանում 2 հազարից ավել եկեղեցի է ոչնչացվել: Ոչ միայն մարդիկ, այլ նաև նրանց հետքերն են ջնջվել:
Այստեղ դաջված կանանց նկարներն էլ կան: Ընտանքիներին կորցրած, բռնությամբ մահմեդականացված, թուրքացված, քրդացված հայ կանայք : Թանգարանի վերջին բաժնում նրանց նկարներն են: Բոլորի ճակատներին նույն դաջվածքն է: Իրենց ապրած ցավի, ամոթի խորհրդանիշը հանդիսացող դաջվածքներով պատմության մի մութ կետում կանգնած մեզ են նայում:

Անատոլիայի 12 վիլայեթները և անմար կրակը

«Թանգարանից դուրս գալով քայլում ենք դեպի ցեղասպանության հուշարձան: Դլե յամանը դեռ հնչում է: Անատոլիայի հայերի ապրած 12 վիլայեթները խորհրդանշող քարե սյուների ներսում անմար կրակն է վառվում: Կրակն անմար է, իսկ ցեղասպանության զոհերի հիշատակին դրվող մեխակները` միշտ թարմ…»:

Ermenihaber.am