ERMENI HABER AJANSI

Թուրքական «Սաբահ» թերթում հրապարակվել է Հասան Բյուլենթ Քահրամանի հոդվածը: Հոդվածագիրն անդրադարձել է Թուրքիայի հիմնախնդիրներին, այդ թվում և Հայկական հարցին:

Հոդվածը մասնակի կրճատումներով ներկայացնում ենք ստորև.

«Թուրքիայի արդիականացման պատմության մեջ հասարակությունը չկա: Ամենազոր պետությունը  եղել է ամեն ինչի տերը: Ոչ մի ժամանակահատվածում այս իրողությունը չի փոխվել: «Պետություն» նշանակել է, որ առկա ռազմական բյուրոկատիան ինքն իրեն համարել է համակարգի տեր: Բոլոր հեղաշրջումներն այս կառույցը հօգուտ  զինվորականության ուժեղացնելու համար է եղել: Օրինակ 1970- ականներին զինվորականութունը մեկ անգամ ևս իշխանության գլուխ անցնելու համար աջակցեց  հասարակության խմբերի բաժանմանը և այդ խմբերի կողմից միմյանց կոտորելուն: Պատճառը  պարզ է. 1973 թվականին զինվորականությունը հետ քաշվեց: Վերջիվերջո 1980-ին հեղաշրջում իրականացրեց: Պետությունն այդ ճանապարհը 5 հազար հոգու մահվան գնով բացեց: Դա ես չեմ ասում, այլ նախագահ Դեմիրելը:

Այն, որ քրդական պատերազմը չի ավարտվում,  իր պատճառն ունի: Դրա առկայության պայմաններում զինվորականությունը գործի մեջ կլիներ, համակարգի  թելերն իր ձեռքում կպահեր: Հատկապես, որ այդ չիլլերները, դենքթաշները, անգամ դեմիրելներն աջակացում էին:Քրդական խաղաղությունը կենսական  է այն առումով, որ զինվորականությունը հետ կքաշվի: Այդ պարագայում ոչ միայն պատերազմը կդադարի, այլև  ժողովրդավարական բարեփոխումներ առաջ կգան:

Ապակենտրոնացված համակարգի անցումը, ուժեղ տարածքային կառավարումը, մայրենի լեզվով կրթությունն այն քայլերն են, որոնք պետք է անել քայլ առ քայլ: Սակայն թերի մնացած մի կետ կա` Հայկական հարցը: Խնդրի մանրամասնությունը, փոխհատուցման պահանջները, ցեղասպանության մասին պնդումները քիչ կարևոր չեն:

Շատ ավելի կարևոր է, որ Հայկական հարցը դիտարկվի  ոչ թե որպես  հայերի խնդիր, այլ մի խնդիր, որը թույլ կտա իմանալ, թե  ինչ է ժամանակակից Թուրքիան ստացել անցյալից, ինչը և որչափ պետք է ստանձնի, ինչը և ինչ չափով պետք է մերժի:

Խնդրի էությանը դառնալով` նույն կետին ենք հասնում` պետությունը սեփական կամքով ստեղծված միջավայրում հասարակական վերաբերմունքին և քննադատակակն մտքին խտրականությամբ վերաբերվելու տեղիք չպիտի տա:  Հանրայինը  չպետք է բռնազավթի հասարակության ոլորտը, իսկ հանրային գիտակցությունը  չպետք է դուրս մղի անհատական գիտակցությունը: Սա պաթոլոգիական դրություն է: Թուրքիան սա ապրել է և ապրում է: Վերջին «սովետական» հասարակությունը մենք ենք: Վերջին սառը պատերազմի դրության մեջ գտնող երկիրը մենք ենք:Վերջ չունեցող «առասպելների» մեջ ենք ապրում: Հիմնադիր առաջնորդի պաշտամունքի ազդեցության ներքո ենք: Չենք հասունանում:

Հույս ունեմ մեծ սկզբի շեմին ենք կանգնած»:

Ermenihaber.am