Թուրքերը մեծարում են հայ ճարտարապետին` առանց նշելու նրա ազգությունը

Մշակութային12:50, 09 Ապրիլ 2013

Թուրքերը մեծարում են հայ ճարտարապետին` առանց նշելու նրա ազգությունը

Թուրքիայի Կայսերի նահանգի Մելիքգազի շրջանի Աղըրնաս ավանում նշվել է Օսմանյան կայսրության նշանավոր հայազգի ճարտարապետ Սինանի հիշատակը: Կազմակերպված միջոցառմանը մասնակցել են փոխնահանգապետը, փոխքաղաքապետը, «Էրջիյես» համալսարանի ռեկտորը և մի շարք այլ կուսակցական ու հասարակական գործիչներ: Մասնակցել են նաև դպրոցականներ, ուսանողներ, որոնք կարդացել են ճարտարապետ Սինանի մասին գրած իրենց շարադրությունները, ներկայացրել նրա կենսագրությունը:

Կայսերիի փոխնահանգապետ Իբրահիմ Չոմաքթեքինը ևս հանդես է եկել ելույթով: Սինանի ճարտարապետական տաղանդի մասին հիացմունք հայտնելուց հետո ոչ նահանգապետը, ոչ մյուս ներկաները չեն նշել նրա հայկական ծագման մասին: Սկսյալ 2011 թվականից ամեն տարի այս օրը կազմակերպվում է միջոցառում` ի հիշատակ ճարտարապետ Սինանի: Այնուհետև այց է կատարվել Սինանի ծննդավայր, այն տունը որտեղ նա ծնվել-մեծացել է, կազմակերպվել է ցուցահանդես, որոշ ուսանողների հանձնվել են Սինանի անվան մրցանակներ:

Ոչ ոք այդպես էլ չի նշել նախկին օսմանցիների ու ներկայիս թուրքերի պարծանք հանդիսացող ճարտարապետի հայկական ծագման մասին: Մինչդեռ պետք է նշել, որ Սինանը ծնվել է այն բնակավայրում, որի բնակչությունը բացառապես հայերից է բաղկացած եղել: Սուլթան Սելիմ Ահեղի օրոք կատարված մանկահավաքի (դևշիրմե) ժամանակ Սինանը ևս հավաքագրվել է: Ընդունվել է զինվորական դպրոց, հետագայում ծառայել ենիչերների զորամասում՝ որպես սակրավոր սպա: Որպես ենիչերի` մասնակցել է սուլթան Քանունիի` դեպի Բելգրադ կատարած առաջին արշավանքին: 1551 թ-ին արժանացել է փաշայի աստիճանի: Որոշ աղբյուրների հավաստմամբ` Սինանը եղել է առաջին հայ փաշան: Հետագայում դարձել է կայսրության գլխավոր ճարտարապետը և մնացել այդ պաշտոնում 40 տարի շարունակ 3 սուլթանների օրոք: Սինանը հեղինակել է բազմաթիվ մզկիթներ, դամբարաններ, կամուրջներ, պալատներ և բաղնիքներ: Սինանին է վերագրվում շուրջ 360 շինություն, որոնցից 81-ը` Թուրքիայում:

Հատկանշական է թուրքական «Վաթան» օրաթերթի սյունակագիր Սանեմ Ալթանի հոդվածներից մեկում տեղ գտած հետևյալ հատվածը.

«Հուսով եմ, որ եթե մի օր այս մեծ վարպետի` Սինան ճարտարապետի կյանքին նվիրված որևէ ֆիլմ նկարահանվի, դուք չեք լինի մեկը նրանցից, ովքեր կըմբոստանան ու կասեն` «Նա մուսուլման է ծնվել»:

Մխիթար Նազարյան