Milliyet. Թուրքիայի պաշտոնական թեզը ընդունվում է առանց կշռադառության

Հասարակական08:59, 24 Ապրիլ 2012

Milliyet. Թուրքիայի պաշտոնական թեզը ընդունվում է առանց կշռադառության

«1915թ. ոչ թե անցյալի, այլ գալիքի հարց է»,- կարծում է «Ագոս» շաբաթաթերթի գլխավոր խմբագիր Ռոբեր Քոփթաշը: Նրա հեղինակած հենց այդ վերտառությամբ հոդվածը տեղ է գտել թուրքական «Միլլիյեթ» (Milliyet) առցանց օրաթերթում:

Ըստ Քոփթաշի` սխալ է ասել, թե թուրքերը ցեղասպան են, քանի որ ցեղասպանություն ըստ էության գործում են ոչ թե ազգերը կամ ժողովուրդները, այլ գաղափարախոսությունները և դրանք իրագործողները: Հայոց ցեղասպանության հարցում Արևմուտքի դրսևորած պահվածքը հոդվածագիրը բնութագրում է երկդիմի և շահախնդիր: Հետևաբար կարևորը հենց Թուրքիայում, հենց թուրք հասարակության ներսում այդ խնդրի լայն գիտակցութան ապահովումն է, մինչդեռ այսօր թույլատրելի է համարվում այդ ողբերգության հանդեպ անտարբեր մնալը: Հայ քաղաքացիներին իրենց բնակավայրերից տեղահանելն իրավացի համարող պաշտոնական տեսակետը լայն հանրության կողմից ընդունվում է առանց քննարկվելու և կշռադատվելու:

Հոդվածագիրը, հիշեցնելով հայերի սպանդի դեմ կիրառվող թուրքական կողմի այն հակաթեզը, թե թուրքերը նույնպես արհավիրքի մեջ են եղել և զոհեր տվել, ընդգծում է հետևյալը.

«Բայց չէ° որ թուրքերն, այնուամենայնիվ, շարունակեցին ապրել իրենց երկրում` որպես ազգային մեծամասնություն: Իսկ ահա հազարավոր տարիներ այդ հողերի վրա ապրած հայերը տեղահանվեցին, տնազրկվեցին ու բնաջնջվեցին: Համեմատության դեպքում սա է հարկավոր հիշել»:

Թուրքական պաշտոնական պատմագրությունը, բնականաբար, սրան էլ հակադարձելու պատճառաբանություն ունի, համաձայն որի, հայերը ռուսների հետ համագործակցում էին և ապստամբություն բարձրացնում:

«Այո, հայության որոշ շրջանակներ վարում էին նման քաղաքականություն,- գրում է հոդվածագիրը: - Բայց մի ամբողջ ժողովուրդ ձեր աչքի առջև էր, հարյուր հազարավոր հայերի արտերում հողագործությամբ, քաղաքներում արհեստագործությամբ ու արվեստագործությամբ էին զբաղվում: Հեշտությամբ կարող եք հասկանալ, որ մի ամբողջ ժողովուրդ պարզապես չէր կարող համագործակող լինել: Հանցանք գործածների դեմ միջոցներ ձեռնարկելը այլ բան է, մի ամբողջ ժողովրդի տեղահանելն ու մահվան երախ ուղարկելը միանգամայն այլ բան»:

Քոփթաշը խիստ կարևոր է համարում այն, թե ինչ է արվում կամ չի արվում թուրք հասարակության հետ:

«Սա է քննությունը, որը մինչև այսօր լավ չի հանձնվել: Եթե Թուրքիան դառնա մարդու իրավունքները հարգող, ժողովրդավարական և ինքն իրեն վստահող երկիր, ապա դա էլ կլինի այդ քննության հանձնմանը նպաստող պայմանը»,- եզրափակում է Ռոբեր Քոփթաշը: